جایگاه منطقه ای ایران در انتشارات علمی ایمنی شناسی و میکروب شناسی

در یک پژوهش بررسی شد؛

این پژوهش نشان می دهد که به ترتیب کشور های ایران، ترکیه و عربستان در شاخص های تولیدات علمی، استنادات، همکار های منطقه ای، فرامنطقه ای و همکاری کل جزو کشور های قدرتمند اطلاعاتی منطقه محسوب می شوند.

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری ویکی بلاگ، علی رغم وجود جایگاه برجسته کشور در کمیت تولیدات علمی حوزه ایمنی شناسی و میکروب شناسی، کیفیت این تولیدات نسبت به متوسط منطقه ای و جهانی پایین تر است.

در رابطه با این موضوع، پژوهشگران مطالعه ای انجام داده اند که در این مطالعه ضمن تعیین کشور های قوی، متوسط و ضعیف منطقه، مشخص شد که رابطه ی بین شاخص های استنادات و تولیدات علمی نسبت به تمامی رابطه های دو به دویی در شاخص های منتخب بیشتر است.

* وضعیت کلی تولید علم در جهان

پژوهش حاضر جهت تعیین جایگاه ایران در انتشارات علمی حوزه ایمنی شناسی و میکروب شناسی انجام شده است و اهداف دیگر آن تعیین وضعیت کلی تولید علم جهان، خاور میانه و ایران، شناسایی الگو های تالیف تولیدات علمی جهان، خاور میانه و ایران، شناسایی میزان همکاری های علمی ایران با کشور های خاورمیانه و جهان، و بررسی ارتباط بین شاخص های تولیدات علمی، استنادات، همکاری های علمی منطقه ای و همکاری های علمی فرا منطقه ای با یکدیگر هستند.

این پژوهش از نوع کاربردی و با استفاده از شاخص های علم سنجی و جامعه پژوهش 30622 مدرک حوزه ایمنی شناسی و میکروب شناسی کشور های خاور میانه طی سال های 2009 تا 2018 است. در آن برای تعیین جایگاه کشور ها و روابط بین شاخص ها از تحلیل عامل اکتشافی و ماتریس همبستگی و پایگاه سایول استفاده شده است.

یافته های این پژوهش نشان می دهد که به ترتیب کشور های ایران، ترکیه، و عربستان در شاخص های تولیدات علمی، استنادات، همکار های منطقه ای، فرامنطقه ای و همکاری کل جزو کشور های قدرتمند اطلاعاتی منطقه محسوب شدند؛ و به جهت تعیین جایگاه در منطقه، شاخصِ استنادات نسبت به سایرین بیشترین وزن را داشت.

از منظر جایگاه، ایران در ایمنی شناسی و میکروب شناسی، رتبه قابل قبولی در سطح منطقه و در میان کشور های دیگر به دست آورده است و رقابت ایران باکشور های ترکیه و عربستان مشهود است

بر اساس یافته های این پژوهش، ایران در شاخص های تولیدات علمی و استنادات به ترتیب با 43.63% و 33.76% رتبه اول، در شاخص همکاری های منطقه ای با 43.63% رتبه سوم، در شاخص همکاری های فرامنطقه ای با 23.56% رتبه دوم و در شاخص همکاری کل با 22.12% رتبه دوم را دارد.

نتایج این پژوهش نشان می دهد که از منظر جایگاه، ایران در ایمنی شناسی و میکروب شناسی، رتبه قابل قبولی در سطح منطقه و در میان کشور های دیگر به دست آورده است و رقابت ایران باکشور های ترکیه و عربستان مشهود است.

* نحوه محاسبه جایگیری کشور های منطقه در آمارها

نتایج این پژوهش نشان می دهد که وضعیت جایگیری کشور های منطقه در آمار کشور های قدرتمند، وابسته به وضعیف مطالعاتی منطقه بر اساس هر شاخص است و هر کشور با توجه به ظرفیت های خود عملکرد متفاوتی داشته است که اصولابه تصمیم های کلان و قوانین علمی و پژوهشی مربوط به کشور بر می گردند. برای مثال در اسناد بالادستی ایران، یکی از شاخص های اصلی، رسیدن به جایگاه بالا در تولید علم است و رتبه خوب ایران در این راستا، می تواند متاثر از این سیاست باشد.

به طور کلی وجود چهار کشور ایران.ترکیه، عربستان، و امارات متحد عربی در بالای جدول رتبه بندی، آن ها را در زمره کشور های قدرتمند اطلاعاتی منطقه در حوزه های مورد بررسی، قرار داده است و این برتری می تواند متاثر از وضعیت اقتصادی مطلوب تر، تمرکز بر خودکفایی و ارتقای علمی، سیاست گذاری و ارتباطات علمی مناسب در آنها نسبت به دیگران باشد.

تعیین جایگاه کشورها در این پژوهش متاثر از وضعیت اقتصادی مطلوب تر، تمرکز بر خودکفایی و ارتقای علمی، سیاست گذاری و ارتباطات علمی مناسب در آنها نسبت به دیگر کشورها می باشد

در مقابل، عملکرد نامناسب کشورهایی، چون آذربایجان، سوریه، ارمنستان، و بحرین به نزول رتبه ی ایشان انجامیده است و به نظر میرسد که ناآرامی های منطقه، جنگ های داخلی، خارجی، جمعیت پایین و نبود زیرساخت مناسب مرتبط با آموزش و پژوهش می توانند توجیهی بر این نتیجه باشند..

* موارد تاثیرگزار بر جایگاه علمی کشورها

نتایج پژوهش حاضر در تعیین جایگاه کشور ها در شاخص های یاد شده با نتایجی که Aytac و Leydesdorff به دست آورده بودند هم خوانی دارد. در انتها، بررسی ارتباط بین شاخص های مدنظر برای تمامی کشور ها نشان داد که تمامی شاخص ها می توانند به تنهایی یا به صورت ترکیبی بر جایگاه علمی نهایی یک کشور در این منطقه تاثیرگذار باشند.

لیکن بر اساس یافته های این مطالعه، برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت کشور ها بر دو شاخص استناد دریافتی و تولیدات علمی در بهبود جایگاه علمی کشور ها در حوزه های موصوف بسیار موثر است. همچنین، ارتباط قوی بین شاخص های همکاری علمی منطقه ای و فرامنطقه ای می تواند گواهی بر اهمیت تدوین سیاست های مربوط به توسعه ی همکاری های علمی برای سیاست گذاران این حوزه ها و نیز توجه بیشتر به ارتباطات علمی با دانشمندان کشور های دیگر برای پژوهشگران ایرانی باشد.

گفتنی است، این یافته ها، به صورت یک مقاله علمی پژوهشی باعنوان «جایگاه منطقه ای ایران در انتشارات علمی ایمنی شناسی و میکروب شناسی» تهیه شده که در دوماهنامه «پیاورد سلامت» منتشر شده است. این نشریه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران است.