درخواست خلع ید چیست

درخواست خلع ید به معنای خارج کردن متصرف غیرقانونی از مال غیرمنقول و بازگرداندن آن به مالک قانونی است. این دعوا زمانی مطرح می شود که فردی بدون داشتن هیچ گونه مجوز قانونی یا قراردادی، ملکی را تصرف کرده باشد و مالک قصد دارد با استفاده از ظرفیت های قانونی، ملک خود را از تصرف وی خارج کند.

حق مالکیت یکی از اساسی ترین و مهم ترین حقوق افراد در هر جامعه ای است که قانون گذار توجه ویژه ای به حفظ و حراست از آن دارد. اما گاهی اوقات، این حق مورد تعرض قرار می گیرد و افراد به دلایل مختلف، ملک دیگران را به صورت غیرمجاز در تصرف خود در می آورند. در چنین شرایطی، مالک با چالش بزرگی روبرو می شود و نیاز به ابزارهای قانونی برای بازپس گیری مال خود دارد. خلع ید یکی از همین ابزارهای مهم حقوقی است که به مالکین امکان می دهد تا با طرح دعوا در مراجع قضایی، به تصرفات غیرقانونی پایان دهند.

این موضوع به دلیل پیچیدگی های خاص خود، ابهامات زیادی برای عموم مردم و حتی برخی فعالان حقوقی ایجاد می کند. در بسیاری از موارد، دعوای خلع ید با دعاوی مشابهی مانند تخلیه ید یا تصرف عدوانی اشتباه گرفته می شود که می تواند منجر به اطاله دادرسی و تحمیل هزینه های اضافی به خواهان شود. بنابراین، آشنایی دقیق با مفهوم، ارکان، تفاوت ها، مراحل و نکات کاربردی مربوط به درخواست خلع ید، از اهمیت بالایی برخوردار است.

خلع ید چیست؟ (تعریف حقوقی و مبنای قانونی)

خلع ید یک اصطلاح حقوقی است که به معنای «بیرون کردن» یا «سلب ید» از متصرف غیرقانونی یک مال غیرمنقول به کار می رود. این دعوا یکی از مهم ترین راه های قانونی برای محافظت از حق مالکیت است، به ویژه زمانی که مالکان با تصرفات بدون اجازه از سوی دیگران مواجه می شوند.

تعریف لغوی و اصطلاحی خلع ید

کلمه «خلع» در لغت به معنای جدا کردن، برکنار کردن و بیرون کشیدن است. در اصطلاح حقوقی، خلع ید به معنای رفع تصرف عدوانی یا غاصبانه از مال غیرمنقول است. این تعریف بر این نکته تأکید دارد که متصرف، بدون هیچ گونه حق قانونی و بدون اجازه مالک، ملک را در اختیار گرفته است. در واقع، هدف از دعوای خلع ید، بازگرداندن تسلط قانونی و فیزیکی مالک بر ملک خود است که به ناحق از او سلب شده است.

مبنای قانونی خلع ید

مبنای اصلی دعوای خلع ید در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، ماده 308 این قانون است که به تعریف غصب می پردازد. این ماده بیان می کند: «غصب، استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان.» عبارت «به نحو عدوان» به این معناست که تصرف بدون اجازه و رضایت مالک صورت گرفته باشد. اگرچه واژه «خلع ید» به صراحت در این ماده ذکر نشده، اما مفهوم آن مستقیماً از غصب استنباط می شود و تمامی قواعد مربوط به غصب، در مورد خلع ید نیز کاربرد دارد. همچنین، مواد 311 به بعد قانون مدنی نیز به مقررات مربوط به غصب و آثار آن، از جمله جبران خسارات وارده به مالک، پرداخته اند.

خلع ید، ابزاری قانونی برای بازگرداندن حق تصرف و انتفاع مالک بر مال غیرمنقول خود است که به صورت غیرقانونی توسط دیگری مورد غصب قرار گرفته.

ویژگی های دعوای خلع ید

دعوای خلع ید دارای ویژگی های منحصربه فردی است که آن را از سایر دعاوی مشابه متمایز می کند:

• تمرکز بر مال غیرمنقول: دعوای خلع ید صرفاً در مورد اموال غیرمنقول (مانند زمین، خانه، آپارتمان، مغازه) قابل طرح است و در مورد اموال منقول کاربرد ندارد.
• عدم وجود رابطه قراردادی: در دعوای خلع ید، هیچ رابطه قراردادی (مانند اجاره، عاریه، ودیعه) بین خواهان (مالک) و خوانده (متصرف) وجود ندارد. تصرف خوانده کاملاً غیرقانونی و غاصبانه است.
• اثبات مالکیت توسط خواهان: برای موفقیت در این دعوا، خواهان باید مالکیت رسمی خود را بر ملک موردنظر اثبات کند. ارائه سند رسمی مالکیت از ارکان اصلی این دعواست.
• ماهیت مالی دعوا: دعوای خلع ید یک دعوای مالی محسوب می شود و هزینه دادرسی آن بر اساس ارزش منطقه ای ملک تعیین می گردد.

ارکان دعوای خلع ید: چه شرایطی برای طرح دعوا لازم است؟

برای اینکه دعوایی تحت عنوان خلع ید در دادگاه قابل طرح و رسیدگی باشد و به نتیجه مطلوب برسد، وجود چهار رکن اساسی ضروری است. در صورت فقدان هر یک از این ارکان، دادگاه ممکن است دعوا را رد کند.

غیرمنقول بودن مال مورد تصرف

اولین و مهم ترین رکن دعوای خلع ید، غیرمنقول بودن مالی است که مورد تصرف قرار گرفته است. مال غیرمنقول به مالی گفته می شود که قابلیت جابجایی نداشته باشد یا جابجایی آن مستلزم وارد آمدن خسارت به خود مال یا محل قرار گرفتن آن باشد. مصادیق بارز این اموال شامل زمین، خانه، آپارتمان، ویلا، مغازه، انبار و سایر مستحدثات است. بنابراین، اگر تصرف بر یک مال منقول (مانند خودرو، طلا یا لوازم منزل) صورت گرفته باشد، دعوای خلع ید قابل طرح نخواهد بود و مالک باید از طریق دعاوی دیگری مانند استرداد مال منقول اقدام کند.

استیلا و تصرف خوانده بر مال

رکن دوم، وجود تسلط و استیلای فیزیکی و عرفی خوانده (متصرف) بر مال غیرمنقول است. به عبارت دیگر، خوانده باید به نحوی ملک را در اختیار و تحت کنترل خود گرفته باشد که از نظر عرف جامعه، تصرف او بر ملک محرز باشد. این تصرف می تواند شامل سکونت، کشاورزی، ساخت وساز، یا هرگونه استفاده دیگری باشد که نشان دهنده کنترل فیزیکی بر ملک است. صرف ادعای تصرف بدون وجود تسلط عملی، برای طرح این دعوا کافی نیست.

عدوانی بودن تصرف

یکی از ارکان اصلی دعوای خلع ید، عدوانی بودن تصرف خوانده است. این بدان معناست که تصرف وی بر ملک، بدون اجازه، رضایت یا مستند قانونی از سوی مالک صورت گرفته باشد. اگر متصرف با اجازه مالک (حتی اگر این اجازه شفاهی باشد و بعدها انکار شود)، یا بر اساس یک قرارداد (مانند قرارداد اجاره که منقضی شده باشد) ملک را در اختیار گرفته باشد، دعوای خلع ید به مفهوم خاص خود قابل طرح نخواهد بود و باید از دعاوی دیگری مانند تخلیه ید استفاده کرد. عدوانی بودن تصرف، جوهر اصلی غصب را تشکیل می دهد.

مالکیت خواهان بر مال غیرمنقول

مهم ترین رکن و ستون فقرات دعوای خلع ید، اثبات مالکیت خواهان (کسی که دعوا را طرح می کند) بر مال غیرمنقول است. خواهان باید بتواند با ارائه اسناد و مدارک معتبر، مالکیت خود را به اثبات برساند. در نظام حقوقی ایران، سند مالکیت رسمی (سند تک برگی یا اسناد دفترچه ای قدیمی که در دفاتر اسناد رسمی ثبت شده اند) معتبرترین و قوی ترین دلیل اثبات مالکیت محسوب می شود. دادگاه تنها در صورتی حکم به خلع ید صادر می کند که مالکیت خواهان بر ملک مورد تصرف به صورت قطعی و بلامنازع اثبات شده باشد.

در صورتی که خواهان فاقد سند رسمی باشد و فقط سند عادی (مانند قولنامه) در اختیار داشته باشد، نمی تواند مستقیماً دعوای خلع ید را مطرح کند. در این شرایط، خواهان ابتدا باید دعوای اثبات مالکیت را مطرح کرده و پس از اخذ حکم قطعی مبنی بر مالکیت خود، می تواند با استناد به آن حکم، دعوای خلع ید را دنبال کند. این امر نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد سند رسمی در دعاوی ملکی است.

تفاوت های کلیدی: خلع ید در مقابل تخلیه ید و تصرف عدوانی

در حوزه دعاوی ملکی، سه اصطلاح «خلع ید»، «تخلیه ید» و «تصرف عدوانی» بسیار به یکدیگر نزدیک بوده و گاهی به اشتباه به جای هم به کار می روند. اما هر یک از این دعاوی مبنای قانونی، شرایط طرح، مدارک لازم و آثار حقوقی متفاوتی دارند. درک این تفاوت ها برای انتخاب صحیح مسیر قانونی و موفقیت در دعوا ضروری است.

خلع ید و تخلیه ید

تفاوت اصلی بین خلع ید و تخلیه ید در وجود یا عدم وجود رابطه قراردادی بین طرفین دعوا و نوع تصرف است:

1. مبنای رابطه:
   • در خلع ید: هیچ رابطه قراردادی (مانند اجاره) بین خواهان (مالک) و خوانده (متصرف) وجود ندارد. تصرف خوانده از ابتدا غیرقانونی و غاصبانه است.
   • در تخلیه ید: یک رابطه قراردادی مشروع (معمولاً قرارداد اجاره، عاریه یا وکالت) در گذشته بین مالک و متصرف وجود داشته است. متصرف با اجازه مالک وارد ملک شده، اما به دلیل پایان مدت قرارداد یا فسخ آن، حاضر به تخلیه نیست.
2. اثبات مالکیت:
   • در خلع ید: خواهان باید مالکیت رسمی خود را اثبات کند.
   • در تخلیه ید: خواهان نیازی به اثبات مالکیت ندارد و صرفاً ارائه قرارداد (اجاره نامه، عاریه نامه) و اثبات پایان مدت یا فسخ آن کافی است.
3. مرجع رسیدگی:
   • در خلع ید: دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک.
   • در تخلیه ید: در برخی موارد شورای حل اختلاف (اگر مبلغ اجاره یا ارزش سرقفلی کمتر از حد نصاب باشد) و در غیر این صورت دادگاه عمومی حقوقی.

خلع ید و تصرف عدوانی

این دو دعوا هر دو برای رفع تصرف غیرقانونی از مال غیرمنقول هستند، اما تفاوت های مهمی در اثبات حق، ماهیت و سرعت رسیدگی دارند:

1. اساس اثبات:
   • در خلع ید: خواهان باید مالکیت رسمی خود را بر ملک اثبات کند (اثبات مالکیت).
   • در تصرف عدوانی: خواهان نیازی به اثبات مالکیت ندارد. بلکه باید صرفاً اثبات کند که قبلاً متصرف ملک بوده و خوانده به صورت عدوانی (بدون اجازه) ملک را از تصرف او خارج کرده است (اثبات سابقه تصرف).
2. ماهیت دعوا:
   • در خلع ید: یک دعوای حقوقی مالی است.
   • در تصرف عدوانی: می تواند به صورت حقوقی یا کیفری مطرح شود. در نوع حقوقی، دعوایی غیرمالی محسوب می شود و هدف، بازگرداندن وضعیت به قبل از تصرف است، بدون نیاز به اثبات مالکیت. در نوع کیفری، علاوه بر رفع تصرف، مجازات کیفری نیز برای متصرف در نظر گرفته می شود.
3. سرعت رسیدگی و اجرای حکم:
   • در خلع ید: رسیدگی به آن تابع تشریفات عادی دادرسی است و حکم پس از قطعیت (گذراندن مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی در صورت لزوم) قابل اجراست.
   • در تصرف عدوانی: رسیدگی به آن به صورت خارج از نوبت و با سرعت بیشتری انجام می شود و حکم صادره، حتی اگر قابل تجدیدنظر باشد، فوراً قابلیت اجرا دارد (ماده 174 قانون آیین دادرسی مدنی).
4. خواهان دعوا:
   • در خلع ید: فقط مالک رسمی ملک می تواند خواهان باشد.
   • در تصرف عدوانی: علاوه بر مالک، متصرف قانونی قبلی ملک (مانند مستأجر یا مباشر) نیز می تواند خواهان باشد.

مقایسه خلع ید، تخلیه ید و تصرف عدوانی در یک جدول

برای درک بهتر تفاوت های این سه دعوای مهم، مقایسه آن ها در جدول زیر ارائه شده است:

ویژگی	خلع ید	تخلیه ید	تصرف عدوانی
مبنای رابطه	عدم وجود رابطه قراردادی	وجود رابطه قراردادی قبلی (مانند اجاره)	عدم وجود رابطه قراردادی (یا پایان آن)
اساس اثبات	اثبات مالکیت رسمی خواهان	اثبات قرارداد و پایان مدت آن	اثبات سابقه تصرف خواهان
ماهیت دعوا	حقوقی و مالی	حقوقی و غیرمالی (معمولاً)	حقوقی (غیرمالی) یا کیفری
سرعت اجرا	پس از قطعیت حکم	پس از قطعیت حکم (مگر در موارد خاص)	فوری، حتی قبل از قطعیت
خواهان	فقط مالک رسمی	مالک یا قائم مقام او	متصرف قبلی (مالک، مستأجر، مباشر)
مرجع رسیدگی	دادگاه عمومی حقوقی	دادگاه عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف	دادگاه عمومی حقوقی (حقوقی) یا دادسرا/دادگاه کیفری (کیفری)

نحوه طرح و مراحل رسیدگی به درخواست خلع ید

طرح دعوای خلع ید و پیگیری آن در مراجع قضایی، نیازمند طی کردن مراحل قانونی و رعایت تشریفات خاصی است. عدم آگاهی از این مراحل می تواند روند دادرسی را طولانی تر و پیچیده تر کند.

جمع آوری مدارک لازم

قبل از هر اقدامی، خواهان باید مدارک ضروری را جمع آوری کند. مهم ترین این مدارک عبارتند از:

• سند مالکیت رسمی: اصیل سند مالکیت ملک مورد تصرف. این مهم ترین مدرک برای اثبات مالکیت است.
• کارت ملی و شناسنامه خواهان: برای احراز هویت.
• مدارک مربوط به تصرف خوانده: هرگونه مدرک، شاهد یا دلیل که نشان دهنده تصرف خوانده بر ملک باشد، مانند استشهادیه محلی، عکس، فیلم یا گزارش نیروی انتظامی (در صورت امکان).
• در صورت وجود وکیل: وکالت نامه وکیل.
• سایر اسناد و دلایل: هر مدرکی که به اثبات ادعای خواهان کمک کند.

تنظیم دادخواست خلع ید

مرحله بعدی، تنظیم دادخواست است. دادخواست باید شامل اجزای مشخصی باشد تا از نظر قانونی کامل و قابل قبول در دادگاه شناخته شود:

• مشخصات خواهان: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، محل اقامت.
• مشخصات خوانده: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، محل اقامت.
• خواسته: خلع ید از پلاک ثبتی … به انضمام کلیه خسارات دادرسی و اجرت المثل ایام تصرف (در صورت مطالبه).
• شرح ماجرا: توضیح کامل و دقیق چگونگی تصرف غیرقانونی خوانده بر ملک، تاریخ تقریبی تصرف و اقدامات خواهان برای رفع تصرف.
• دلایل و منضمات: فهرست مدارک پیوست شده به دادخواست، از جمله سند مالکیت، استشهادیه، وکالت نامه و سایر مستندات.

ثبت دادخواست

پس از تنظیم دادخواست و پیوست کردن مدارک، خواهان باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را ثبت کند. در این مرحله، هزینه های دادرسی نیز پرداخت می شود.

مرجع صالح رسیدگی

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای خلع ید، دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک است. یعنی اگر ملک در شهر خاصی قرار دارد، دادگاه آن شهر صلاحیت رسیدگی به پرونده را خواهد داشت.

هزینه های دادرسی

دعوای خلع ید یک دعوای مالی است و هزینه دادرسی آن بر اساس ارزش منطقه ای ملک محاسبه می شود. ارزش منطقه ای توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تعیین و سالیانه به ادارات تابعه ابلاغ می گردد. معمولاً این هزینه درصدی از ارزش منطقه ای ملک است و در زمان ثبت دادخواست باید پرداخت شود. علاوه بر این، ممکن است هزینه های دیگری مانند هزینه کارشناسی (در صورت ارجاع امر به کارشناس) نیز به خواهان تحمیل شود.

روند دادرسی و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست و ابلاغ آن به خوانده، جلسات رسیدگی در دادگاه برگزار می شود. خواهان و خوانده یا وکلای آن ها فرصت دفاع و ارائه مدارک را خواهند داشت. در برخی موارد، قاضی ممکن است برای تعیین میزان اجرت المثل ایام تصرف یا وضعیت ملک، امر را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع دهد. زمان تقریبی رسیدگی به پرونده های خلع ید بسته به حجم کاری دادگاه، پیچیدگی پرونده و تعداد جلسات، متغیر است و می تواند از چند ماه تا یک سال یا بیشتر به طول بینجامد. در نهایت، دادگاه با توجه به مستندات و اظهارات طرفین، اقدام به صدور رأی (حکم به خلع ید یا رد دعوا) می کند.

قابلیت تجدیدنظر و فرجام خواهی

حکم صادره در مرحله بدوی (دادگاه عمومی حقوقی)، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است. مهلت تجدیدنظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از ایران 2 ماه از تاریخ ابلاغ رأی است. در صورتی که ارزش خواسته (ارزش ملک) بیش از حد نصاب قانونی باشد، حکم دادگاه تجدیدنظر نیز ممکن است قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور باشد.

اجرای حکم خلع ید

پس از قطعیت حکم خلع ید (یعنی پایان مهلت های تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی یا تأیید نهایی حکم در مراحل بالاتر)، خواهان می تواند درخواست صدور اجراییه کند. واحد اجرای احکام دادگستری، با همکاری نیروی انتظامی، اقدام به اجرای حکم و خلع ید از ملک و تحویل آن به مالک قانونی خواهد کرد.

موارد خاص و نکات کاربردی در دعوای خلع ید

دعوای خلع ید، در کنار اصول کلی، شامل برخی موارد خاص و نکات کاربردی است که آشنایی با آن ها می تواند به مالکین در پیشبرد پرونده های خود کمک کند.

خلع ید ملک مشاع (مشترک)

مال مشاع به مالی گفته می شود که بین دو یا چند نفر مشترک است و سهم هر یک از شرکا در تمام اجزای مال گسترده شده است. در چنین مواردی، هر شریک بدون اجازه سایر شرکا حق دخل و تصرف انحصاری در ملک را ندارد (ماده 581 و 582 قانون مدنی). اگر یکی از شرکا یا شخص ثالثی بدون رضایت سایر شرکا، تمام یا قسمتی از ملک مشاع را تصرف کند، هر یک از مالکین مشاع می تواند به تنهایی یا به همراه سایر شرکا، دعوای خلع ید را علیه متصرف طرح کند. حتی اگر سند مالکیت هنوز به نام مورث باشد، ورثه می توانند به عنوان مالک مشاع، اقدام به طرح دعوا نمایند. نکته مهم این است که در صورت صدور حکم خلع ید در مورد ملک مشاع، این حکم از کل ملک اعمال می شود و نه فقط از سهم یکی از شرکا.

خلع ید و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف

یکی از خواسته های شایع که اغلب همراه با دعوای خلع ید مطرح می شود، مطالبه اجرت المثل ایام تصرف است. اجرت المثل به معنای بهای منافعی است که مالک در طول مدت تصرف غیرقانونی، از آن محروم شده است.

• تعریف اجرت المثل و تفاوت آن با اجاره بها:
  • اجرت المثل: زمانی مطرح می شود که هیچ قرارداد معتبر و موجودی (مانند اجاره نامه) بین طرفین وجود ندارد. متصرف بدون اجازه مالک از ملک استفاده کرده و مالک از منافع آن محروم شده است. این منافع بر اساس نظر کارشناس و به صورت قهری مطالبه می شود.
  • اجاره بها: به مبلغی گفته می شود که مستأجر بر اساس یک قرارداد اجاره معتبر و موجود، متعهد به پرداخت آن به موجر است.
• نحوه محاسبه و اثبات اجرت المثل:

  برای محاسبه اجرت المثل ایام تصرف، دادگاه معمولاً امر را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می دهد. کارشناس با بررسی عواملی مانند موقعیت ملک، کاربری، مساحت، امکانات، زمان تصرف و عرف منطقه، مبلغی را به عنوان بهای منافع ملک در دوره تصرف غیرقانونی تعیین می کند. مالک باید مدت زمان تصرف را اثبات کند. خواهان می تواند همزمان با طرح دعوای خلع ید، خواسته مطالبه اجرت المثل را نیز مطرح کند.

خلع ید پیمانکار

در پروژه های ساخت وساز، گاهی اوقات کارفرما به دلیل عدم انجام تعهدات، تأخیر زیاد، یا فسخ قرارداد با پیمانکار، نیاز به خارج کردن پیمانکار از پروژه و محل کارگاه دارد. این امر تحت عنوان «خلع ید پیمانکار» شناخته می شود. خلع ید پیمانکار معمولاً زمانی مطرح می شود که قرارداد پیمانکاری به دلیل تخلفات پیمانکار فسخ شده باشد و پیمانکار همچنان در محل پروژه حضور داشته و آن را ترک نمی کند. این نوع خلع ید، بیشتر جنبه قراردادی دارد و نیاز به اثبات فسخ صحیح قرارداد پیمانکاری دارد و معمولاً بر اساس مفاد قرارداد و قوانین مربوط به فسخ پیمان صورت می گیرد.

نقش و اهمیت وکیل متخصص در دعوای خلع ید

با توجه به پیچیدگی های حقوقی، تفاوت های ظریف با دعاوی مشابه، و لزوم اثبات دقیق مالکیت و سایر ارکان، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص در امور ملکی برای طرح و پیگیری دعوای خلع ید، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. وکیل متخصص می تواند:

• در جمع آوری مدارک و مستندات صحیح خواهان را یاری کند.
• دادخواست را به صورت حقوقی و کامل تنظیم نماید.
• در جلسات دادگاه به دفاع مؤثر از حقوق موکل بپردازد.
• مراحل دادرسی را به درستی پیگیری کرده و از تضییع حقوق موکل جلوگیری کند.
• در صورت لزوم، درخواست مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را نیز به نحو صحیح مطرح کند.

نمونه دادخواست خلع ید

در ادامه، یک نمونه ساده از دادخواست خلع ید برای آشنایی بیشتر ارائه می شود. لازم به ذکر است که هر پرونده شرایط خاص خود را دارد و تنظیم دقیق دادخواست باید با توجه به جزئیات پرونده و مشاوره حقوقی صورت گیرد.

بسمه تعالی

ریاست محترم مجتمع قضایی (نام شهرستان محل وقوع ملک)

با سلام و احترام، به استحضار می رساند:

خواهان:
نام: [نام خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
محل اقامت: [آدرس کامل خواهان]

خوانده:
نام: [نام خوانده]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
محل اقامت: [آدرس کامل خوانده]

وکیل/نماینده قانونی:
[در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل درج شود. در غیر این صورت، این بخش حذف شود.]

تعیین خواسته و بهای آن:
الف) خلع ید از تمام/قسمتی از پلاک ثبتی [شماره پلاک فرعی و اصلی] واقع در بخش [شماره بخش ثبتی] شهرستان [نام شهرستان]. (مقوم به ارزش منطقه ای)
ب) مطالبه اجرت المثل ایام تصرف از تاریخ [تاریخ شروع تصرف] لغایت اجرای حکم (مبلغ پس از کارشناسی تعیین خواهد شد).
ج) پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه ابطال تمبر دادخواست، حق الوکاله وکیل (در صورت وجود)، هزینه کارشناسی و ...

دلایل و منضمات:
۱. تصویر مصدق سند مالکیت شماره [شماره سند] مربوط به پلاک ثبتی [شماره پلاک فرعی و اصلی]
۲. تصویر مصدق کارت ملی خواهان
۳. استشهادیه محلی/گواهی شهود (در صورت وجود)
۴. [در صورت وجود وکیل: وکالت نامه رسمی]
۵. [هرگونه مدرک دیگر دال بر تصرف خوانده، مانند عکس، فیلم یا گزارش]

شرح خواسته:
احتراماً به استحضار عالی می رساند، اینجانب خواهان به موجب سند مالکیت رسمی شماره [شماره سند] صادره از اداره ثبت اسناد و املاک [نام شهرستان/منطقه]، مالک شش دانگ/قسمتی از پلاک ثبتی [شماره پلاک فرعی و اصلی] بخش [شماره بخش ثبتی] واقع در [آدرس دقیق ملک] می باشم.
متأسفانه خوانده محترم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] از تاریخ تقریبی [تاریخ یا ماه و سال] بدون هیچ گونه اذن و اجازه قانونی و بدون وجود رابطه قراردادی، اقدام به تصرف عدوانی و غاصبانه ملک مذکور نموده و علی رغم مراجعات و تذکرات مکرر اینجانب، از رفع تصرف و تحویل ملک خودداری می نماید.
با توجه به اینکه تصرف خوانده محترم به صورت عدوانی و غاصبانه بوده و حق مالکیت اینجانب را نقض نموده است، و به استناد مواد ۳۰۸ و ۳۱۱ قانون مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته به شرح ستون خواسته (خلع ید از ملک متصرفی و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف از تاریخ شروع تا زمان اجرای حکم به همراه کلیه خسارات دادرسی) از محضر دادگاه محترم مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل)
امضاء
تاریخ

نتیجه گیری

دعوای خلع ید یکی از مهم ترین و پیچیده ترین دعاوی حقوقی در حوزه املاک است که هدف آن، بازگرداندن تسلط و اختیار مالک بر مال غیرمنقول خود در برابر متصرفان غیرقانونی و غاصب است. این مقاله به تفصیل به تعریف خلع ید، مبانی قانونی آن، ارکان اساسی برای طرح دعوا، و تفاوت های کلیدی آن با دعاوی مشابه مانند تخلیه ید و تصرف عدوانی پرداخت. همچنین، مراحل عملی طرح و رسیدگی به این دعوا، از جمع آوری مدارک تا اجرای حکم، و نکات کاربردی در موارد خاص مانند خلع ید ملک مشاع یا مطالبه اجرت المثل، تشریح شد.

درک صحیح از مفهوم خلع ید و تمایز آن از سایر دعاوی ملکی، نه تنها به مالکین کمک می کند تا مسیر حقوقی صحیح را انتخاب کنند، بلکه از اتلاف زمان و تحمیل هزینه های غیرضروری نیز جلوگیری می نماید. با این حال، به دلیل جنبه های فنی و حقوقی این دعوا، از اثبات دقیق مالکیت تا تعیین میزان اجرت المثل و پیگیری مراحل مختلف دادرسی و اجرای حکم، مشاوره و کمک گرفتن از یک وکیل متخصص در امور ملکی و خلع ید امری حیاتی است.

در مواجهه با تصرفات غیرقانونی و غاصبانه املاک، آگاهی حقوقی اولین گام است. برای اطمینان از احقاق حقوق خود و جلوگیری از هرگونه اشتباه که می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد، توصیه می شود با کارشناسان و وکلای حقوقی مجرب در این زمینه تماس حاصل فرمایید. دریافت مشاوره تخصصی می تواند راهگشای شما در پیچیدگی های این مسیر باشد.