فرق شکایت کیفری و حقوقی

شکایت کیفری و حقوقی، دو مسیر قضایی کاملاً متفاوت با اهداف و پیامدهای خاص خود هستند که تشخیص درست آن ها می تواند تعیین کننده سرنوشت یک پرونده باشد. بسیاری از افراد در مواجهه با یک مشکل قانونی نمی دانند که باید به سراغ کدام یک از این دو نوع دعوا بروند، در حالی که این انتخاب اولیه، کلیه مراحل بعدی، مراجع رسیدگی و حتی نتایج احتمالی را تحت تأثیر قرار می دهد. شناخت دقیق تفاوت ها، نه تنها از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می کند، بلکه مسیر رسیدگی را نیز برای شاکی یا خواهان هموارتر می سازد. در این مقاله به بررسی جامع این تفاوت ها، با هدف ارائه راهنمایی کاربردی و قابل فهم برای همه افراد می پردازیم.

آشنایی با دعوای حقوقی: اساس و فرآیند

دعوای حقوقی یا مدنی، نوعی از دعاوی است که عمدتاً بر اختلافات بین اشخاص حقیقی یا حقوقی بر سر حقوق و تعهدات قانونی یا قراردادی متمرکز می شود. این دعاوی در وهله اول با هدف احقاق حق، جبران خسارت مادی و معنوی یا الزام به انجام یا عدم انجام یک عمل خاص مطرح می شوند و بر خلاف دعاوی کیفری، به دنبال مجازات کردن فرد خاطی نیستند. اساس این نوع دعوا، نقض یک حق قانونی یا قراردادی است که لزوماً جنبه مجرمانه ندارد. به عنوان مثال، اگر فردی به تعهدات خود در یک قرارداد عمل نکند، طرف دیگر می تواند برای مطالبه حق خود به صورت حقوقی اقدام کند.

تعریف و ماهیت دعوای حقوقی

دعوای حقوقی، همانطور که از نامش پیداست، به منظور بازیابی یک حق مدنی مطرح می شود. این حقوق ممکن است ناشی از روابط قراردادی (مثل خرید و فروش، اجاره)، مسئولیت مدنی (مثل جبران خسارت ناشی از تصادف)، یا حقوق خانوادگی (مثل مهریه و نفقه) باشند. هدف غایی در دعوای حقوقی، بازگرداندن وضعیت به حالت قبل از تضییع حق، یا جایگزینی آن با جبران خسارت مالی یا غیرمالی است. در اینجا، دادگاه به دنبال یافتن مجرم و اعمال مجازات نیست، بلکه تلاش می کند تا توازن حقوقی میان طرفین را برقرار کند و به اختلافات پایان دهد. به همین دلیل، در دعاوی حقوقی، اصطلاحات «مجرم» و «مجازات» کاربرد ندارند.

طرفین و نحوه طرح دعوا

در دعوای حقوقی، طرفین دعوا را خواهان (مدعی) و خوانده (مدعی علیه) تشکیل می دهند. خواهان کسی است که ادعای تضییع حق خود را مطرح می کند و خوانده نیز شخصی است که ادعا علیه او مطرح شده است. نحوه آغاز دعوای حقوقی با تقدیم «دادخواست» کتبی و رسمی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. دادخواست، سندی فرمال است که مشخصات خواهان و خوانده، موضوع دعوا، شرح خواسته، دلایل و مستندات قانونی و میزان بهای خواسته را شامل می شود. بدون تقدیم دادخواست، هیچ دعوای حقوقی ای در سیستم قضایی ایران آغاز نخواهد شد.

مرجع و مراحل رسیدگی به دعوای حقوقی

دعاوی حقوقی مستقیماً در دادگاه های حقوقی (و در برخی موارد خاص در شوراهای حل اختلاف) مورد رسیدگی قرار می گیرند و دادسرا نقشی در تحقیقات مقدماتی آن ها ندارد. مراحل کلی رسیدگی به یک دعوای حقوقی به شرح زیر است:

1. تقدیم دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
2. ثبت دادخواست و پرداخت هزینه های دادرسی بر اساس بهای خواسته.
3. ارجاع پرونده به شعبه دادگاه حقوقی.
4. تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین دعوا.
5. برگزاری جلسات دادرسی و استماع اظهارات خواهان و خوانده.
6. بررسی دلایل و مستندات ارائه شده توسط طرفین.
7. صدور رأی بدوی توسط دادگاه.
8. امکان تجدیدنظرخواهی از رأی بدوی در دادگاه تجدیدنظر استان.
9. در صورت قطعی شدن رأی، اجرای حکم توسط واحد اجرای احکام مدنی.

مثال هایی از دعاوی حقوقی رایج

دعاوی حقوقی طیف بسیار وسیعی از مسائل را پوشش می دهند. برخی از رایج ترین مثال ها عبارتند از:

• مطالبه مهریه، نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت.
• طلاق و فسخ نکاح.
• خلع ید، تخلیه ملک و رفع تصرف عدوانی (در صورتی که جنبه کیفری نداشته باشد).
• فسخ قراردادهای مختلف مانند خرید و فروش، اجاره و مشارکت.
• مطالبه وجه چک یا سفته (در صورتی که شرایط کیفری را نداشته باشد).
• تقسیم ارث و تحریر ترکه.
• الزام به انجام تعهدات قراردادی.
• مطالبه خسارت ناشی از حوادث یا نقض قرارداد.

آشنایی با دعوای کیفری: جرم و مجازات

دعوای کیفری یا جزایی، نوع دیگری از دعاوی است که با ارتکاب جرم آغاز می شود. جرم، هر فعل یا ترک فعلی است که قانون برای آن مجازات تعیین کرده باشد. هدف اصلی از طرح دعوای کیفری، مجازات مجرم، بازدارندگی از وقوع جرایم مشابه در آینده و حفظ نظم و امنیت عمومی جامعه است. در این نوع دعاوی، تمرکز بر جنبه عمومی قضیه است، حتی اگر شاکی خصوصی نیز وجود داشته باشد.

تعریف و ماهیت دعوای کیفری

در دعوای کیفری، عمل مورد بحث یک رفتار مجرمانه تلقی می شود که صدمه ای به جامعه وارد کرده است. قانون مجازات اسلامی، انواع جرایم و مجازات های مربوط به آن ها را مشخص کرده است. ماهیت دعوای کیفری، رسیدگی به اتهام وارده به فرد و در صورت اثبات، اعمال مجازات قانونی است. مجازات ها می توانند شامل حبس، جزای نقدی، شلاق، تبعید یا سایر اقدامات تنبیهی باشند. در اینجا، هدف نه صرفاً جبران خسارت فردی، بلکه اجرای عدالت کیفری و تأمین امنیت اجتماعی است.

طرفین و نحوه طرح دعوا

طرفین دعوای کیفری شاکی (بزه دیده) و متهم (بزهکار یا متشاکی) هستند. شاکی فردی است که از وقوع جرم متضرر شده و متهم کسی است که جرم به او نسبت داده شده است. نحوه آغاز دعوای کیفری، تنظیم «شکواییه» (شکایت نامه) است که می تواند به صورت کتبی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا در برخی موارد به صورت شفاهی به کلانتری یا دادسرا ارائه شود. شکواییه شامل مشخصات شاکی و متهم، شرح واقعه مجرمانه، زمان و مکان وقوع جرم و دلایل و مستندات است.

مرجع و مراحل رسیدگی به دعوای کیفری

رسیدگی به دعاوی کیفری، برخلاف دعاوی حقوقی، ابتدا در دادسرا آغاز می شود. دادسرا، که وظیفه تعقیب جرم و کشف حقیقت را بر عهده دارد، تحقیقات مقدماتی را از طریق بازپرس یا دادیار انجام می دهد. مراحل کلی رسیدگی به یک دعوای کیفری به شرح زیر است:

1. تنظیم شکواییه و تقدیم آن به دادسرا یا کلانتری.
2. ارجاع پرونده به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی در دادسرا.
3. انجام تحقیقات مقدماتی توسط بازپرس یا دادیار (جمع آوری ادله، بازجویی از متهم و شهود، معاینه محل، کارشناسی).
4. صدور قرار مناسب توسط دادسرا (مانند قرار مجرمیت در صورت کفایت ادله، یا قرار منع تعقیب در صورت عدم کفایت).
5. در صورت صدور قرار مجرمیت، ارسال کیفرخواست به دادگاه کیفری (که به منزله درخواست دادسرا برای محاکمه متهم است).
6. ارجاع پرونده به دادگاه کیفری (دادگاه کیفری یک یا دو، دادگاه انقلاب، دادگاه نظامی و غیره).
7. برگزاری جلسات دادرسی در دادگاه کیفری و استماع دفاعیات متهم و شاکی.
8. صدور حکم بدوی توسط دادگاه.
9. امکان تجدیدنظرخواهی از رأی بدوی در دادگاه تجدیدنظر استان.
10. در صورت قطعی شدن رأی، اجرای حکم توسط واحد اجرای احکام کیفری.

مثال هایی از دعاوی کیفری رایج

جرایم کیفری نیز مانند دعاوی حقوقی، انواع مختلفی دارند که در قوانین مجازات اسلامی به تفصیل آمده اند. برخی از رایج ترین مثال ها عبارتند از:

• سرقت، کلاهبرداری، خیانت در امانت.
• ضرب و جرح عمدی، توهین، افترا، نشر اکاذیب.
• تهدید، آدم ربایی.
• جعل اسناد و استفاده از سند مجعول.
• تصرف عدوانی (در صورت دارا بودن شرایط مجرمانه).
• چک بلامحل (در صورت رعایت مهلت قانونی و شرایط کیفری).
• تخریب اموال.

تشخیص دقیق ماهیت حقوقی یا کیفری یک اختلاف، اولین و مهمترین گام در مواجهه با مسائل قانونی است. این شناخت، نه تنها از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می کند، بلکه می تواند سرنوشت پرونده شما را به کلی تغییر دهد و شما را به نتیجه مطلوب برساند.

تفاوت های کلیدی شکایت کیفری و حقوقی: مقایسه جامع

درک تمایزات بنیادین میان شکایت کیفری و حقوقی برای هر شهروندی که ممکن است درگیر مسائل قضایی شود، حیاتی است. این تفاوت ها در ابعاد گوناگون یک پرونده، از نحوه آغاز آن تا پیامدهای نهایی، خود را نشان می دهند. جدول زیر یک مقایسه جامع و کاربردی از این تفاوت ها را ارائه می دهد.

ویژگی	شکایت کیفری	شکایت حقوقی
هدف اصلی	مجازات مجرم، حفظ نظم عمومی، بازدارندگی از جرم	احقاق حق، جبران خسارت، اجرای تعهدات، رفع اختلاف مدنی
اساس طرح دعوا	ارتکاب «جرم» (فعل یا ترک فعل دارای مجازات قانونی)	تضییع «حق» (اختلاف مدنی، نقض قرارداد، مسئولیت مدنی)
عنوان اولیه	شکواییه (شکایت نامه)	دادخواست
مرجع اولیه رسیدگی	دادسرا (برای تحقیقات مقدماتی)، سپس دادگاه کیفری	مستقیماً دادگاه حقوقی (یا شورای حل اختلاف)
طرفین دعوا	شاکی (بزه دیده) و متهم (بزهکار)	خواهان (مدعی) و خوانده (مدعی علیه)
قانون حاکم	قانون مجازات اسلامی، قانون آیین دادرسی کیفری	قانون مدنی، قانون آیین دادرسی مدنی
امکان گذشت/صرف نظر	در جرایم قابل گذشت: بله (با رضایت شاکی خصوصی). در جرایم دارای جنبه عمومی: فقط از جنبه خصوصی، جنبه عمومی ادامه می یابد.	خواهان در هر مرحله می تواند دادخواست را پس بگیرد (حق طرح مجدد دعوا معمولاً محفوظ است، مگر در موارد خاص).
نتیجه دعوا	مجازات (حبس، جزای نقدی، شلاق، تبعید، رد مال به شاکی و…)	حکم به نفع خواهان (پرداخت وجه، الزام به انجام تعهد، فسخ قرارداد، استرداد مال و…)
هزینه دادرسی	معمولاً ثابت و کمتر است.	متغیر است و بر اساس «بهای خواسته» تعیین می شود.
عدم حضور در جلسات	برای متهم: می تواند منجر به صدور قرار جلب شود. برای شاکی: در برخی موارد منجر به بایگانی یا قرار ترک تعقیب.	برای خوانده: ممکن است منجر به صدور رأی غیابی شود. برای خواهان: ممکن است منجر به ابطال دادخواست یا قرار رد دعوا شود.
نقش مدعی العموم (دادستان)	نقش فعال در تعقیب جرم و حفظ حقوق عمومی دارد.	نقشی ندارد؛ دعوا صرفاً بین اشخاص خصوصی است.
امکان طرح شفاهی	بله، در برخی موارد (به کلانتری یا دادسرا).	خیر، حتماً باید کتبی و در فرم مخصوص دادخواست باشد.
مسئولیت ناشی از دعوا	مسئولیت کیفری (جرم انگاری شده)	مسئولیت مدنی (نقض حق یا تعهد)

کدام مسیر را انتخاب کنیم؟ تصمیم گیری آگاهانه

انتخاب مسیر صحیح قانونی، یعنی طرح شکایت کیفری یا دادخواست حقوقی، یکی از مهمترین تصمیماتی است که باید در آغاز هر دعوای حقوقی یا کیفری اتخاذ شود. این انتخاب باید با آگاهی کامل از اهداف و پیامدهای هر مسیر صورت گیرد تا از اتلاف زمان، هزینه و انرژی جلوگیری شود.

هدف شما چیست؟ مجازات یا جبران خسارت؟

مهمترین فاکتور در انتخاب بین شکایت کیفری و حقوقی، هدف اصلی شما از طرح دعواست. اگر نیت شما مجازات فرد خاطی است، مثلاً می خواهید سارق مال شما مجازات شود، باید مسیر کیفری را در پیش بگیرید. در این حالت، هدف اصلی، اجرای عدالت کیفری و اعمال مجازات های قانونی نظیر حبس یا جزای نقدی است. اما اگر هدف اصلی شما جبران خسارت مالی یا معنوی، بازپس گیری حق تضییع شده، یا الزام فرد به انجام تعهد خاصی است، مسیر حقوقی گزینه مناسب تری خواهد بود. به عنوان مثال، اگر کسی به شما بدهکار است و قصد دارید طلب خود را وصول کنید، باید دادخواست حقوقی مطالبه وجه را مطرح کنید. در بسیاری از موارد، جنبه های حقوقی و کیفری یک واقعه می توانند همپوشانی داشته باشند که در ادامه توضیح داده می شود.

امکان طرح شکایت همزمان کیفری و حقوقی (مدعی خصوصی)

در برخی موارد، یک عمل می تواند هم جنبه مجرمانه داشته باشد و هم منجر به تضییع حق و ورود خسارت شود. در چنین شرایطی، قانون این امکان را فراهم کرده است که همزمان با شکایت کیفری، خواهان بتواند ضرر و زیان ناشی از جرم را نیز مطالبه کند. در این حالت، شاکی در پرونده کیفری، به عنوان «مدعی خصوصی» نیز شناخته می شود. این روش به ویژه در جرایمی مانند کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت و ضرب و جرح کاربرد دارد.

برای مثال، اگر فردی از شما کلاهبرداری کرده است، شما می توانید:

1. شکواییه کیفری را برای مجازات کلاهبردار (جنبه کیفری) مطرح کنید.
2. همزمان، در همان پرونده کیفری، تقاضای استرداد مال کلاهبرداری شده و جبران خسارات وارده (جنبه حقوقی) را به عنوان مدعی خصوصی مطرح کنید.

مزیت این روش این است که نیازی به طرح دو پرونده جداگانه (یکی کیفری و یکی حقوقی) نیست و هر دو جنبه در یک مسیر قضایی پیگیری می شوند. این امر می تواند به تسریع روند و کاهش هزینه ها کمک کند. با این حال، معایبی نیز ممکن است وجود داشته باشد، از جمله اینکه گاهی رسیدگی به جنبه کیفری ممکن است طولانی شود و مطالبه ضرر و زیان را نیز به تأخیر بیندازد.

تصورات غلط رایج در مورد دعاوی قضایی

در جامعه، برخی تصورات نادرست درباره دعاوی حقوقی و کیفری وجود دارد که می تواند منجر به تصمیم گیری های اشتباه شود. در ادامه به چند مورد از آن ها اشاره می کنیم:

• «هر مشکل، یک جرم است.»: این باور غلط است. بسیاری از اختلافات و نقض تعهدات، صرفاً جنبه حقوقی دارند و جرم محسوب نمی شوند. مثلاً عدم پرداخت بدهی یا عدم انجام یک تعهد قراردادی، تا زمانی که با سوءنیت و فریب همراه نباشد، جرم نیست.
• «شکایت کیفری سریع تر به نتیجه می رسد.»: اگرچه فرآیند اولیه در دادسرا ممکن است سریع به نظر برسد، اما تحقیقات پیچیده کیفری و مراحل مختلف آن (بازپرسی، دادیاری، دادگاه کیفری، تجدیدنظر) می تواند زمان بر باشد. گاهی دعاوی حقوقی با مستندات قوی، سریع تر به نتیجه می رسند.
• «با یک شکایت نمی توان هر دو جنبه را پیگیری کرد.»: همانطور که توضیح داده شد، با استفاده از ظرفیت «مدعی خصوصی» در پرونده های کیفری، امکان پیگیری همزمان مجازات مجرم و مطالبه خسارت وجود دارد.
• «شکایت بدون مدرک بی فایده است.»: اگرچه مدارک کتبی نقش مهمی در اثبات دعاوی دارند، اما در هر دو نوع دعوا، راه های دیگری برای اثبات (مانند شهادت شهود، اقرار، سوگند، کارشناسی) وجود دارد. البته اثبات دعوا بدون مدرک قوی می تواند دشوارتر باشد و نیاز به تخصص وکیل دارد.

نقش حیاتی وکیل در انتخاب و پیگیری مسیر قضایی

با توجه به پیچیدگی های نظام حقوقی و قضایی، مشاوره با وکیل متخصص پیش از هرگونه اقدام قانونی، نه تنها یک پیشنهاد، بلکه یک ضرورت است. یک وکیل باتجربه می تواند به شما کمک کند تا:

• نوع دعوای خود را به درستی تشخیص دهید: آیا مشکل شما جنبه کیفری دارد یا حقوقی؟ یا هر دو؟
• اوراق قضایی را به درستی تنظیم کنید: تنظیم صحیح شکواییه یا دادخواست، نقش کلیدی در پیشبرد پرونده دارد. کوچکترین اشتباه در نگارش می تواند منجر به رد شدن دعوا یا تأخیر طولانی شود.
• از اشتباهات پرهیز کنید: یک وکیل می تواند شما را از انجام اقداماتی که به ضرر پرونده تان است، باز دارد.
• روند رسیدگی را تسریع بخشید: وکیل با شناخت رویه های دادگاه ها و قوانین، می تواند به سرعت و کارایی پرونده کمک کند.
• شانس موفقیت خود را افزایش دهید: دانش و تجربه وکیل در ارائه استدلال های حقوقی قوی و دفاع مؤثر از حقوق شما، حیاتی است.

بسته به نوع مشکل، می توانید از تخصص وکلای کیفری، وکلای حقوقی، وکلای خانواده و… بهره مند شوید. این تخصص ها تضمین می کنند که پرونده شما توسط فردی با عمیق ترین دانش و تجربه در حوزه مربوطه پیگیری شود.

در نظام پیچیده قضایی، وکیل همچون چراغ راهنماست که در تاریکی مسیر، نقاط کور را روشن می کند و با تخصص خود، راه درست و مؤثر را برای احقاق حق به شما نشان می دهد. اعتماد به وکیل، سرمایه گذاری برای رسیدن به بهترین نتیجه ممکن است.

نتیجه گیری

شکایت کیفری و حقوقی، دو بال اصلی دستگاه قضایی هستند که هر یک کارکرد و هدف مشخصی دارند. درک فرق شکایت کیفری و حقوقی، نه تنها برای افراد درگیر در پرونده های قضایی، بلکه برای هر شهروندی که قصد دارد با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود در جامعه زندگی کند، ضروری است. شکایت کیفری به دنبال مجازات مجرم و حفظ نظم عمومی است، در حالی که شکایت حقوقی بر احقاق حق و جبران خسارت بین اشخاص متمرکز است. از نحوه طرح دعوا (شکواییه در کیفری، دادخواست در حقوقی) تا مرجع رسیدگی (دادسرا و سپس دادگاه کیفری در کیفری؛ مستقیم دادگاه حقوقی در حقوقی) و پیامدهای نهایی (مجازات در کیفری؛ جبران خسارت در حقوقی)، این دو مسیر کاملاً از یکدیگر متمایزند. انتخاب آگاهانه مسیر، با توجه به هدف اصلی شما از طرح دعوا (مجازات یا جبران خسارت)، و در صورت نیاز، با بهره گیری از امکان طرح همزمان هر دو جنبه (مدعی خصوصی)، می تواند به شما در دستیابی به نتیجه مطلوب کمک کند. به یاد داشته باشید که در هر گام، مشاوره با یک وکیل متخصص، چراغ راهی برای حرکت در مسیر صحیح قضایی خواهد بود.

سوالات متداول (FAQ)

آیا برای هر شکایت حقوقی یا کیفری حتماً نیاز به وکیل دارم؟

خیر، از نظر قانونی الزامی برای حضور وکیل در تمام دعاوی حقوقی و کیفری وجود ندارد. شما می توانید شخصاً پرونده خود را پیگیری کنید. اما با توجه به پیچیدگی های قوانین و رویه های قضایی، داشتن وکیل متخصص به شدت توصیه می شود. وکیل می تواند به شما در تشخیص نوع دعوا، تنظیم صحیح اوراق، ارائه مستندات و دفاع مؤثر کمک کند که در نهایت منجر به تسریع و افزایش شانس موفقیت پرونده شما خواهد شد.

اگر متهم در شکایت کیفری فوت کند، پرونده چه سرنوشتی پیدا می کند؟

با فوت متهم، پرونده کیفری از جنبه عمومی جرم، بلافاصله متوقف می شود و دیگر امکان تعقیب و مجازات وی وجود نخواهد داشت. با این حال، اگر شاکی خصوصی در پرونده مطالباتی از جنبه حقوقی (مثلاً جبران خسارت یا رد مال) داشته باشد، این مطالبات می تواند به ورثه متهم منتقل شده و از طریق طرح دعوای حقوقی علیه آن ها در دادگاه حقوقی پیگیری شود.

آیا می توان ابتدا شکایت حقوقی و سپس کیفری مطرح کرد؟ (و بالعکس)

بله، این امکان وجود دارد. ترتیب طرح دعاوی حقوقی و کیفری در بسیاری از موارد بستگی به استراتژی شما دارد. ممکن است ابتدا یک شکایت کیفری مطرح شود و در جریان آن، جنبه حقوقی قضیه نیز (مثلاً برای مطالبه ضرر و زیان) به عنوان مدعی خصوصی پیگیری شود. یا بالعکس، ممکن است ابتدا دعوای حقوقی طرح شود و در اثنای رسیدگی، مشخص شود که عمل مورد نظر جنبه مجرمانه نیز دارد و سپس شکواییه کیفری تنظیم گردد. مهم این است که هر یک از این مسیرها، نیازمندی ها و فرآیندهای خاص خود را دارند.

آیا شکایت شفاهی هم در دادگاه پذیرفته می شود؟

شکایت شفاهی معمولاً فقط در مورد دعاوی کیفری و آن هم در موارد خاص و به مراجع اولیه مانند کلانتری ها یا دادسراها (توسط دادیار یا بازپرس) پذیرفته می شود و صورت جلسه می گردد. اما در دعاوی حقوقی، حتماً باید «دادخواست» به صورت کتبی و در فرم های مخصوصی که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه می شود، تقدیم گردد و شکایت شفاهی به هیچ عنوان پذیرفته نیست.

اگر در یک پرونده هم جنبه حقوقی و هم کیفری وجود داشته باشد، کدامیک اولویت دارد؟

اولویت بندی بین جنبه حقوقی و کیفری یک پرونده به عوامل متعددی بستگی دارد و قانون همیشه یک اولویت قاطع تعیین نکرده است. در مواردی که هر دو جنبه وجود دارد، اغلب توصیه می شود که ابتدا شکایت کیفری مطرح شود و سپس در همان پرونده، شاکی به عنوان «مدعی خصوصی» تقاضای جبران ضرر و زیان حقوقی ناشی از جرم را نیز مطرح کند. دلیل این امر آن است که در بسیاری از موارد، اثبات جرم در دادگاه کیفری می تواند به عنوان دلیلی قوی برای اثبات حق در جنبه حقوقی مورد استناد قرار گیرد. همچنین، در برخی موارد، تا زمانی که جنبه کیفری حل و فصل نشود، رسیدگی به جنبه حقوقی متوقف یا معلق می ماند.

مدت زمان رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری به شدت متغیر بوده و به عوامل مختلفی از جمله پیچیدگی پرونده، حجم کاری شعب قضایی، تکمیل بودن مدارک، تعداد جلسات دادگاه و مراحل تجدیدنظرخواهی بستگی دارد. برخی پرونده ها ممکن است ظرف چند ماه به نتیجه برسند، در حالی که برخی دیگر ممکن است سال ها به طول انجامند. به طور کلی، نمی توان زمان مشخصی را برای همه پرونده ها تعیین کرد. پرونده های کیفری با تحقیقات مقدماتی در دادسرا ممکن است طولانی تر به نظر برسند، اما در نهایت هر دو نوع دعوا مستلزم صبر و پیگیری مداوم هستند.

آیا امکان پس گرفتن شکایت کیفری وجود دارد؟

بله، امکان پس گرفتن شکایت کیفری وجود دارد، اما شرایط آن به نوع جرم بستگی دارد. در «جرایم قابل گذشت» (جرایمی که تعقیب و محاکمه آن ها منوط به شکایت شاکی خصوصی است و با رضایت شاکی متوقف می شوند)، شاکی می تواند در هر مرحله از دادرسی، رضایت خود را اعلام کند و پرونده مختومه می شود. اما در «جرایم غیرقابل گذشت» (جرایمی که جنبه عمومی دارند و حتی با رضایت شاکی خصوصی نیز تعقیب و محاکمه متهم ادامه می یابد)، گذشت شاکی فقط از جنبه خصوصی مؤثر است و جنبه عمومی جرم توسط دادستان پیگیری خواهد شد و متهم ممکن است به مجازات محکوم شود.