قلعه سرخ دهلی یا لال کیلا دهلی Lal Qila or Red Fort

قلعه سرخ دهلی، که در زبان محلی به آن لال کیلا (Lal Qila) نیز می گویند، نمادی باشکوه از تاریخ غنی و معماری برجسته هند است که در قلب شهر دهلی نو قرار دارد و گواهی بر قدرت و شکوه امپراتوری مغول به شمار می رود. این بنای عظیم نه تنها یک شاهکار معماری است، بلکه به عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته شده و نقشی اساسی در تاریخ معاصر هند، به ویژه در مراسم روز استقلال این کشور، ایفا می کند.

بازدید از قلعه سرخ، همچون سفری به اعماق تاریخ و فرهنگ هندوستان است. دیوارهای بلند و سرخ رنگ آن، یادآور سال ها حکمرانی پادشاهان قدرتمند و اتفاقات سرنوشت سازی است که این سرزمین به خود دیده است. از آنجا که این قلعه به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری دهلی شناخته می شود، در این مقاله به بررسی جامع تاریخچه، جزئیات معماری، اهمیت فرهنگی و راهنمای کامل بازدید از آن می پردازیم تا تجربه ای فراموش نشدنی از این نماد باشکوه را برای شما به ارمغان آوریم.

موقعیت و آدرس قلعه سرخ دهلی

قلعه سرخ دهلی در آدرس دقیق Netaji Subhash Marg, Chandni Chowk, New Delhi, 110006 واقع شده است. این بنای عظیم و تاریخی در بخش شمالی شهر دهلی، در جوار رودخانه مقدس یامونا (Yamuna River) قرار گرفته است. موقعیت مکانی این قلعه در گذشته بسیار استراتژیک بوده، چرا که رودخانه یامونا به عنوان یک خندق طبیعی عمل کرده و دفاع از قلعه را آسان تر می ساخته است.

منطقه اطراف قلعه سرخ، به ویژه بازار پرجنب و جوش چاندنی چوک، حال و هوایی سنتی و تاریخی دارد. این منطقه یکی از قدیمی ترین و شلوغ ترین بازارهای دهلی است که ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و زندگی روزمره مردم را به نمایش می گذارد. حضور در این فضا به بازدیدکنندگان فرصت می دهد تا در کنار بازدید از قلعه، با حال و هوای اصیل دهلی قدیم نیز آشنا شوند و تجربه ای کامل تر از سفر خود به دست آورند.

راهنمای دسترسی به قلعه سرخ دهلی

رسیدن به قلعه سرخ دهلی بسیار آسان است، زیرا این جاذبه در مرکز شهر قرار دارد و از طریق انواع وسایل حمل و نقل عمومی قابل دسترس است. انتخاب بهترین روش بستگی به موقعیت شما در شهر، بودجه و اولویت هایتان دارد.

دسترسی با مترو

مترو بهترین و سریع ترین راه برای رسیدن به قلعه سرخ است، به خصوص برای جلوگیری از ترافیک سنگین دهلی. دو ایستگاه مترو نزدیک به قلعه وجود دارد که می توانید از آن ها استفاده کنید:

• ایستگاه چاندنی چوک (Chandni Chowk): این ایستگاه روی خط زرد مترو قرار دارد. پس از پیاده شدن در این ایستگاه، حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه پیاده روی لازم است تا به قلعه برسید. مسیر پیاده روی از میان بازار شلوغ چاندنی چوک می گذرد که خود تجربه ای جذاب است. همچنین می توانید از اتوریکشا برای پیمودن این مسیر کوتاه استفاده کنید.
• ایستگاه رد فورت (Red Fort): این ایستگاه در خط میراث (Heritage Line) متروی دهلی قرار دارد و نزدیک ترین ایستگاه به قلعه سرخ است. از این ایستگاه تا ورودی قلعه تنها چند دقیقه پیاده روی خواهید داشت. استفاده از خط میراث برای گردشگران بسیار مناسب است، زیرا به بسیاری از جاذبه های تاریخی دهلی قدیم متصل است.

دسترسی با تاکسی و اتوریکشا

تاکسی و اتوریکشا (سه چرخه های موتوری) گزینه های راحت و در دسترسی هستند، به ویژه اگر قصد حمل و نقل مستقیم و بدون توقف را دارید. می توانید از تاکسی های شهری یا اپلیکیشن های تاکسی آنلاین مانند اولا (Ola) و اوبر (Uber) استفاده کنید که معمولاً قیمت های مشخص تری دارند. اتوریکشاها گزینه ای ارزان تر هستند، اما حتماً قبل از سوار شدن بر سر کرایه با راننده به توافق برسید، چرا که در برخی موارد ممکن است نرخ های بالاتری را پیشنهاد دهند. در ساعات اوج ترافیک، ممکن است زمان سفر با تاکسی و اتوریکشا طولانی تر شود.

دسترسی با اتوبوس

دهلی دارای یک سیستم اتوبوس رانی گسترده است و بسیاری از خطوط اتوبوس از نزدیکی قلعه سرخ عبور می کنند. ایستگاه های اتوبوس Kashmiri Gate و Red Fort از نزدیک ترین ایستگاه ها هستند. این گزینه معمولاً ارزان ترین راه سفر است، اما ممکن است به دلیل شلوغی و توقف های زیاد، زمان برتر باشد و برای افرادی که با سیستم حمل و نقل عمومی دهلی آشنا نیستند، کمی چالش برانگیز باشد.

به طور کلی، برای جابجایی در دهلی به ترافیک و شلوغی شهر توجه داشته باشید. توصیه می شود برنامه ریزی سفر خود را با در نظر گرفتن این عوامل انجام دهید و در ساعات شلوغی صبح و عصر، از مترو استفاده کنید تا به موقع به مقصد برسید.

تاریخچه قلعه سرخ: از شکوه مغول تا نماد ملی هند

تاریخچه قلعه سرخ دهلی، داستانی از عظمت، افول و تجدید حیات است که آن را به یکی از مهم ترین بناهای تاریخی و فرهنگی هند تبدیل کرده است.

بنیان گذاری و دوران شاه جهان (۱۶۳۹-۱۶۴۸ میلادی)

دستور ساخت قلعه سرخ توسط شاه جهان، پنجمین امپراتور قدرتمند مغول و نوه اکبر کبیر، صادر شد. او در سال ۱۶۳۸ تصمیم گرفت پایتخت خود را از آگرا به شهر جدیدی به نام شاه جهان آباد منتقل کند که امروزه به عنوان دهلی قدیم شناخته می شود. قلعه سرخ به عنوان اقامتگاه اصلی و مرکز حکومت جدید طراحی شد.

معمار اصلی این شاهکار بی نظیر، استاد احمد لاهوری بود، همان معماری که نقش برجسته ای در طراحی و ساخت تاج محل، یکی دیگر از عجایب هفت گانه جهان، داشت. این مسئله نشان دهنده تبحر و خلاقیت فوق العاده او در زمینه معماری بود. ساخت قلعه از سال ۱۶۳۹ میلادی آغاز شد و پس از نه سال تلاش بی وقفه، در سال ۱۶۴۸ به پایان رسید. قلعه سرخ برای نزدیک به دو قرن، مرکز فرمانروایی و اقامتگاه امپراتوران مغول بود و شاهد رویدادهای تاریخی بسیاری در این دوره بوده است.

غارت و افول

پس از دوران شکوه و اقتدار شاه جهان و پسرش اورنگ زیب، قلعه سرخ به تدریج دوران افول خود را آغاز کرد. در سال ۱۷۳۹ میلادی، نادرشاه افشار، پادشاه ایران، به دهلی حمله برد و پس از پیروزی، قلعه سرخ را غارت کرد. در این حمله، بسیاری از گنجینه های ارزشمند قلعه، از جمله تخت طاووس معروف، که نمادی از ثروت و قدرت امپراتوری مغول بود، به ایران منتقل شد. تخت طاووس، تختی مجلل و خیره کننده بود که با الماس ها، زمردها، یاقوت ها و سایر سنگ های قیمتی تزئین شده بود و شهرت جهانی داشت.

پس از حمله نادرشاه، قلعه سرخ مورد حملات مکرر مراتاها و سیک ها قرار گرفت و از شکوه و جلال اولیه آن کاسته شد. این حملات و غارت ها به تدریج از اهمیت و نقش قلعه به عنوان مرکز اصلی قدرت می کاست.

دوران استعمار بریتانیا

در دوران استعمار بریتانیا بر هند، نقش قلعه سرخ به کلی تغییر یافت. در قیام سال ۱۸۵۷ میلادی (معروف به شورش سپاهیان هند)، این قلعه به یکی از مراکز اصلی مقاومت در برابر بریتانیایی ها تبدیل شد. پس از سرکوب قیام، بهادر شاه ظفر، آخرین امپراتور مغول، که در این قلعه سکونت داشت، دستگیر و به تبعید فرستاده شد. با تبعید او، عملاً دوران امپراتوری مغول در هند به پایان رسید.

بریتانیایی ها پس از این اتفاق، تغییرات گسترده ای در قلعه ایجاد کردند. بسیاری از بخش های مسکونی و تفریحی قلعه تخریب شد تا فضا برای سربازخانه ها و ساختمان های نظامی فراهم شود. این تخریب ها آسیب های جبران ناپذیری به معماری اصلی قلعه وارد کرد، اما بخش های مهمی از آن همچنان پابرجا ماندند.

پس از استقلال هند

پس از استقلال هند در ۱۵ اوت ۱۹۴۷، قلعه سرخ به نمادی ملی تبدیل شد. در این روز تاریخی، جواهر لعل نهرو، اولین نخست وزیر هند، پرچم ملی هند را برای اولین بار بر فراز دروازه لاهوری قلعه سرخ برافراشت. از آن زمان به بعد، قلعه سرخ هر ساله در روز استقلال، محل سخنرانی نخست وزیر هند و برگزاری مراسم رسمی برافراشتن پرچم است که نمادی از غرور ملی و استقلال هند محسوب می شود.

امروزه، دولت هند و سازمان های میراث فرهنگی تلاش های گسترده ای برای بازسازی و مرمت بخش های آسیب دیده قلعه انجام داده اند تا این بنای باشکوه را برای نسل های آینده حفظ کنند.

معماری قلعه سرخ: شاهکاری از ترکیب هنرها

قلعه سرخ دهلی، نمونه ای برجسته از تلفیق بی نظیر سبک های معماری مختلف است که اوج هنر و مهارت دوران خود را به نمایش می گذارد. این بنا تلفیقی از معماری اسلامی، ایرانی (به ویژه سبک صفوی)، ترکی و هندی (عمدتاً راجپوت) را در خود جای داده که نتیجه آن، خلق یک شاهکار بی بدیل است.

مصالح اصلی به کار رفته در ساخت این قلعه، ماسه سنگ قرمز و مرمر سفید است. دیوارهای عظیم و مستحکم قلعه، که به طول ۲.۵ کیلومتر و ارتفاع ۱۶ تا ۳۳ متر متغیر هستند، عمدتاً از ماسه سنگ قرمز ساخته شده اند و به همین دلیل نام لال کیلا یا قلعه سرخ را به خود گرفته اند. در مقابل، بخش های داخلی کاخ ها و سالن های خصوصی با سنگ مرمر سفید صیقلی و تزئینات نفیس پوشانده شده اند.

از ویژگی های برجسته معماری قلعه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دیوارهای مستحکم و برجک ها: دیوارهای بلند و ضخیم با برجک های دفاعی، استحکام قلعه را تضمین می کردند و ظاهری باشکوه به آن می بخشیدند.
• گنبدها و طاق ها: استفاده از گنبدهای پیازی شکل و طاق های قوسی، که از ویژگی های بارز معماری اسلامی و ایرانی هستند، زیبایی و ابهت خاصی به بنا داده است.
• حکاکی های ظریف و نقوش هندسی: تزئینات داخلی و خارجی قلعه شامل حکاکی های گل، نقوش گیاهی، و الگوهای هندسی پیچیده است که با دقت و ظرافت بی نظیری بر روی سنگ مرمر و گچ انجام شده اند. این نقوش، نشان دهنده ذوق هنری بالای معماران و صنعتگران دوران مغول است.
• سیستم آبرسانی پیشرفته: یکی از شاهکارهای مهندسی قلعه سرخ، سیستم آبرسانی آن به نام نهر بهشت (Nahr-i-Behisht) است. این کانال آب از رودخانه یامونا به داخل قلعه هدایت می شد و آب را به تمامی کاخ ها، حمام ها و باغ ها می رساند. این سیستم نه تنها آب مورد نیاز را تأمین می کرد، بلکه با ایجاد آبشارها و فواره ها، به خنک سازی فضاها در تابستان های گرم دهلی نیز کمک می کرد.
• طراحی باغ های چارباغ: باغ های قلعه سرخ، مانند باغ حیات بخش، بر اساس الگوی چارباغ (باغ چهارگوش) طراحی شده اند که از سبک باغ سازی ایرانی الهام گرفته اند. این باغ ها با مسیرهای متقاطع، حوضچه ها و فواره ها، فضایی آرامش بخش و متقارن ایجاد می کردند.

معماری قلعه سرخ نه تنها نمادی از قدرت و ثروت امپراتوری مغول بود، بلکه به عنوان محلی برای نمایش فرهنگ، هنر و تمدن آن دوران عمل می کرد. هر گوشه از این قلعه، داستانی از ترکیب هنرها و تبادل فرهنگی بین تمدن های مختلف را روایت می کند.

بخش های اصلی و دیدنی قلعه سرخ

قلعه سرخ دهلی مجموعه ای وسیع و پیچیده از ساختمان ها، سالن ها، کاخ ها و باغ ها است که هر یک دارای تاریخ و معماری منحصر به فرد خود هستند. در ادامه به معرفی مهم ترین بخش های این قلعه می پردازیم:

دروازه ها

قلعه سرخ دارای سه دروازه اصلی است که هر یک با داستان ها و ویژگی های خاص خود، بازدیدکنندگان را به درون این دنیای تاریخی دعوت می کنند:

• دروازه لاهوری (Lahori Gate): این دروازه، ورودی اصلی قلعه سرخ محسوب می شود و به سمت شهر لاهور در پاکستان کنونی قرار دارد. دروازه لاهوری با سه طبقه، قوس ها و طاق های زیبا، از ماسه سنگ قرمز ساخته شده است، اما سقف های آن با مرمر سفید تزئین شده اند که کنتراستی دلنشین ایجاد می کند. نخست وزیر هند هر ساله در روز استقلال، پرچم کشور را از بالای این دروازه برافراشته می کند.
• دروازه دهلی (Delhi Gate): این دروازه که دومین ورودی بزرگ قلعه است، شباهت های بسیاری به دروازه لاهوری دارد. در جلوی این دروازه، دو مجسمه بزرگ فیل قرار گرفته اند که نمادی از قدرت و شکوه بوده اند و به آن جلوه ای خاص می بخشند.
• دروازه آبی (Water Gate): این دروازه کوچک ترین ورودی قلعه است و در بخش جنوب شرقی آن، رو به رودخانه یامونا قرار گرفته است. اگرچه طغیان های رودخانه در طول سالیان، ظاهر آن را تغییر داده، اما همچنان به دلیل موقعیت خاص خود بر روی آب، نام دروازه آبی را حفظ کرده است.

سالن های عمومی و خصوصی

• دیوان عام (Diwan-i-Aam): این سالن بزرگ و باشکوه، مکانی بود که شاه جهان برای دیدارهای عمومی با مردم و شنیدن شکایات آن ها از آن استفاده می کرد. دیوان عام دارای ۲۷ فضای گنبدی ستون دار است که سقف ها و ستون های آن با نقاشی های طلا و تزئینات گچ بری ظریف پوشیده شده اند. در دیوار شرقی سالن، سکویی با سقف هلالی شکل و تزئینات پرکار وجود دارد که محل جلوس پادشاه بود. نرده ای طلایی (که امروزه با نرده ای نقره ای جایگزین شده) این سکو را از بخش عمومی جدا می کرد.
• دیوان خاص (Diwan-i-Khas): تالار خصوصی پادشاه، اوج ظرافت و تجمل در معماری قلعه سرخ است. این بنای بسیار ارزشمند با سنگ های مرمرین حکاکی شده و تزئینات گل و بته مزین شده است. سقف دیوان خاص در گذشته از نقره ساخته شده بود که جلوه ای بی نظیر به آن می داد، اما امروزه با چوب جایگزین شده است.
  

  این تالار محل اصلی قرارگیری تخت طاووس معروف بود که بعدها توسط نادرشاه افشار به ایران منتقل شد. دیوان خاص همچنین به دلیل وجود کتیبه ها و اشعار فارسی نفیس بر دیوارهایش شهرت دارد. از جمله این اشعار، رباعی مشهوری از شاعر نامدار پارسی گوی، امیرخسرو دهلوی، بر دیوارهای این تالار نقش بسته است که به زیبایی این فضا اشاره دارد:

  «گر فردوس بر روی زمین است همین است و همین است و همین است.»

  این کتیبه ها و اشعار، نشان دهنده نفوذ عمیق فرهنگ و زبان فارسی در دربار مغول و اهمیت آن در آن دوران است که این بنا را به گنجینه ای از هنر و ادبیات پارسی نیز تبدیل کرده است. کتیبه های دیگری نیز به خط نستعلیق در این بخش دیده می شود که مضامین عرفانی و توصیفی دارند، از جمله:
  «سبحان الله این چه منزل هاست رنگین و نشیمن هاست دلنشین قطعهٔ بهشت برین چون گویم که قدسیان همت بلند به تماشایش آرزومند. اگر ساکنان اطراف و اکناف بسان بیت العتیق به طوافش آیند رواست و اگر نظارگیان أنفس و آفاق مثل حجر أسود به تقبیل آستان رفیع الشأنش شتابند سزا. آغاز قلعهٔ والا که از کاخ گردون برتر است و رشک سدّ اسکندر؛ و این عمارت دلگشا و باغ حیات بخش که در منازل، چون روح در بدن است و شمع در انجمن؛ و نهر اطهر که آب صافیش به نیاز آئینهٔ جهان نماست و دانا را از عالم غیب پرده گشا؛ و آبشارها ک هر یک گوئی سپیدهٔ صبحدم است یا لوحهٔ اسرار از لوح و قلم و فوّاره ها که هر کدام پنجهٔ نور است…»

کاخ ها و اقامتگاه ها

قلعه سرخ، مجموعه ای از کاخ ها و اقامتگاه های مجلل بود که برای اعضای خاندان سلطنتی طراحی شده بودند:

• ممتاز محل (Mumtaz Mahal): این کاخ که در کنار رودخانه یامونا قرار دارد، اقامتگاه ممتاز محل، همسر محبوب شاه جهان بود. این کاخ از سنگ مرمر سفید ساخته شده و دارای شش اتاق یا آپارتمان است که با طاق های زیبا از یکدیگر جدا شده اند. در دوره حکومت بریتانیا، این کاخ به عنوان زندان استفاده می شد، اما امروزه به یک موزه کوچک تبدیل شده که اشیاء و آثار هنری دوران مغول را به نمایش می گذارد.
• رنگ محل (Rang Mahal / Imtiaz Mahal): به معنای کاخ رنگ ها یا کاخ مقصد، این بنا مخصوص بانوان دربار سلطنتی و حرمسرا بود. تزئینات داخلی این کاخ شامل آینه کاری های فراوان است که به همین دلیل به آن شیش محل نیز می گویند. در زیرزمین آن، فضایی خنک با استفاده از نهر بهشت ایجاد شده بود که زنان حرم برای فرار از گرمای تابستان به آنجا می رفتند.
• خاص محل (Khas Mahal): این کاخ، اقامتگاه خصوصی پادشاه بود و شامل سه بخش اصلی: تسبیح خانه (برای عبادت و ذکر)، خوابگاه، و فضای نشیمن (باثک) بود. تمامی بنا از سنگ مرمر ساخته شده و با نقش و نگارهای ظریف تزئین شده است. برج مسما (Muthamman Burj) که در قسمت شرقی کاخ قرار دارد، محلی بود که پادشاه هر صبح برای دیدار با مردم و سخنرانی عمومی از آنجا ظاهر می شد.
• هیرا محل (Hira Mahal): این بنای کوچک و ساده تر، در جنوب باغ حیات بخش توسط بهادر شاه دوم ساخته شد. هیرا محل با وجود تزئینات ساده، دارای طاق ها و قوس های بسیار زیبایی است که جلوه ای دلنشین به آن می بخشد. در گذشته، بنای دیگری به نام موتی محل در کنار آن قرار داشت که در جریان شورش سال ۱۸۵۷ تخریب شد.
• ظفر محل (Zafar Mahal): این کاخ قرمز رنگ که در میان یک حوضچه قرار دارد، توسط بهادر شاه ظفر در سال ۱۸۵۷ ساخته شد. در دوران حکومت انگلیسی ها، از این حوضچه به عنوان استخر شنا استفاده می شد.

سایر بناها و فضاهای مهم

• چاتا چوک (Chhatta Chowk): این بازار سرپوشیده و طاق دار، در نزدیکی دروازه لاهوری قرار دارد و در گذشته محلی برای تجارت کالاهای لوکس مانند جواهرات، منسوجات ابریشمی و اقلام هنری بود. چاتا چوک با طراحی خاص خود، فضایی خنک و دلپذیر برای خریداران ایجاد می کرد.
• نبات خانه (Naubat Khana): یا دروازه موسیقی، در ورودی دیوان عام قرار دارد. در این مکان، نوازندگان در زمان های خاص و برای اعلام حضور پادشاه یا مناسبت های مهم، موسیقی سلطنتی می نواختند.
• مسجد موتی (Moti Masjid / Pearl Mosque): مسجد مروارید که توسط اورنگ زیب (پسر شاه جهان) ساخته شد، مسجدی کوچک اما بسیار زیبا با معماری ظریف و استفاده از مرمر سفید است. این مسجد به دلیل زیبایی و پاکیزگی خاص خود، به مسجد مروارید شهرت یافت و به عنوان عبادتگاه خصوصی امپراتور و خانواده اش استفاده می شد.
• باغ حیات بخش (Hayat Bakhsh Bagh): این باغ باشکوه که به معنای باغ حیات بخش است، بر اساس الگوی چهارباغ ایرانی طراحی شده و دارای کانال های آب، حوضچه ها و فواره های زیباست. بخش هایی مانند ساوان (Sawan) و بهادون (Bhadon) در این باغ قرار دارند که نام خود را از ماه های بارانی هند گرفته اند و دارای حوضچه هایی با طرح های خاص برای ایجاد جلوه های آبی هستند.
• حمام (Hammam) و بائولی (Baoli): حمام های سلطنتی با طراحی های پیچیده و سیستم های گرمایشی زیرزمینی، فضایی لوکس برای آرامش و نظافت فراهم می کردند. بائولی ها نیز پله کان های عمیقی بودند که به منابع آب زیرزمینی دسترسی داشتند و به عنوان چاه و منبع ذخیره آب در فصول خشک مورد استفاده قرار می گرفتند.

اطلاعات ضروری برای یک بازدید ایده آل

برای برنامه ریزی یک بازدید به یاد ماندنی از قلعه سرخ، دانستن اطلاعات عملی زیر به شما کمک می کند تا تجربه بهتری داشته باشید:

ساعات بازدید

قلعه سرخ دهلی هر روز به جز دوشنبه ها، از ساعت ۹:۳۰ صبح تا ۴:۳۰ عصر برای بازدید عموم باز است. روزهای دوشنبه قلعه تعطیل است، بنابراین در برنامه ریزی خود این نکته را مد نظر قرار دهید. برای اطمینان از زمان بندی دقیق و همچنین ساعات برگزاری نمایش نور و صدا، بهتر است قبل از بازدید، اطلاعات روز را از وب سایت رسمی یا راهنمایان محلی جویا شوید، چرا که ممکن است در فصول مختلف یا به دلیل رویدادهای خاص، تغییراتی اعمال شود.

هزینه ورودی

هزینه ورودی برای گردشگران هندی و خارجی متفاوت است. این تفاوت قیمت یک رویه معمول در بسیاری از جاذبه های گردشگری هند است:

دسته بازدیدکننده	هزینه ورودی قلعه (روپیه)	هزینه نمایش نور و صدا (روزهای هفته)	هزینه نمایش نور و صدا (آخر هفته)
گردشگران هندی	۳۵	۶۰ (بزرگسال) / ۲۰ (کودک ۵ تا ۱۲ سال)	۸۰ (بزرگسال) / ۳۰ (کودک ۵ تا ۱۲ سال)
گردشگران خارجی	۵۰۰	۶۰ (بزرگسال) / ۲۰ (کودک ۵ تا ۱۲ سال)	۸۰ (بزرگسال) / ۳۰ (کودک ۵ تا ۱۲ سال)

بهترین زمان برای بازدید

بهترین زمان برای بازدید از قلعه سرخ دهلی، ماه های اکتبر تا مارس (اوایل آبان تا اوایل فروردین) است. در این ماه ها، آب و هوای دهلی معتدل و خنک است که پیاده روی و بازدید از محوطه وسیع قلعه را بسیار دلپذیر می کند. از آوریل تا ژوئن، هوا بسیار گرم و شرجی می شود که ممکن است برای برخی از بازدیدکنندگان آزاردهنده باشد. در فصل باران های موسمی (جولای تا سپتامبر) نیز ممکن است بازدید با دشواری هایی همراه شود.

نمایش نور و صدا (Light and Sound Show)

یکی از جذاب ترین بخش های بازدید از قلعه سرخ، تماشای نمایش نور و صدا است که داستان تاریخچه قلعه و امپراتوری مغول را به شیوه ای جذاب روایت می کند. این نمایش به دو زبان هندی و انگلیسی برگزار می شود و زمان بندی آن بسته به فصل و غروب آفتاب تغییر می کند. معمولاً دو سانس در شب وجود دارد. برای اطلاعات دقیق از ساعات نمایش در زمان بازدید خود، بهتر است از قبل جویا شوید.

نکات مهم برای بازدید

• استخدام راهنما: برای درک عمیق تر تاریخ و معماری قلعه، استخدام یک راهنمای محلی توصیه می شود. برخی از راهنمایان فارسی زبان نیز در دسترس هستند که می توانند تجربه شما را غنی تر کنند.
• کفش راحت: محوطه قلعه وسیع است و نیاز به پیاده روی زیادی دارد، بنابراین پوشیدن کفش های راحت و مناسب پیاده روی ضروری است.
• آب آشامیدنی و کلاه: به خصوص در فصول گرم، همراه داشتن آب کافی و کلاه یا چتر برای محافظت در برابر آفتاب الزامی است.
• قوانین عکاسی: عکاسی در اکثر نقاط قلعه مجاز است، اما برای فیلم برداری حرفه ای ممکن است نیاز به مجوز خاصی داشته باشید. به تابلوهای راهنما توجه کنید.
• زمان مورد نیاز: برای بازدید کامل و لذت بخش از قلعه سرخ و بخش های اصلی آن، حداقل ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز دارید. اگر قصد تماشای نمایش نور و صدا را نیز دارید، زمان بیشتری را در نظر بگیرید.

جاذبه های دیدنی و خدمات رفاهی نزدیک قلعه سرخ دهلی

موقعیت مرکزی قلعه سرخ در دهلی، فرصت مناسبی را برای بازدید از سایر جاذبه های تاریخی، فرهنگی و بازارهای پرجنب و جوش اطراف آن فراهم می کند.

مکان های دیدنی نزدیک

• بازار چاندنی چوک (Chandni Chowk): این بازار تاریخی و شلوغ، یکی از قدیمی ترین و بزرگ ترین بازارهای هند است که در نزدیکی قلعه سرخ قرار دارد. چاندنی چوک تجربه ای بی نظیر از زندگی محلی، غذاهای خیابانی لذیذ، و فروش انواع کالاها از جمله پارچه، جواهرات و ادویه جات را ارائه می دهد. این بازار تنها چند دقیقه پیاده روی یا اتوریکشا از قلعه فاصله دارد.
• مسجد جامع دهلی (Jama Masjid): یکی از بزرگترین و باشکوه ترین مساجد هند، مسجد جامع دهلی است که به دستور شاه جهان ساخته شده و تنها در فاصله کمی از قلعه سرخ قرار دارد. این مسجد با مناره های بلند و گنبدهای خیره کننده، نمادی از معماری مغولی است و چشم اندازهای زیبایی از دهلی قدیم را ارائه می دهد.
• معبد دیگامبار جین (Digambar Jain Temple): این معبد باستانی، قدیمی ترین معبد جین در دهلی است که در نزدیکی قلعه سرخ و بازار چاندنی چوک قرار دارد. این معبد با معماری زیبا و اهمیت مذهبی خود، برای علاقه مندان به فرهنگ و ادیان هندی جذاب خواهد بود.
• سلیمگره فورت (Salimgarh Fort): این قلعه قدیمی تر، که در واقع بخشی از مجموعه بزرگ قلعه سرخ به حساب می آید و توسط اسلام شاه سوری در سال ۱۵۴۶ ساخته شده است، در مجاورت قلعه سرخ قرار دارد و می توانید به راحتی از آن نیز بازدید کنید.

هتل های نزدیک قلعه سرخ

برای اقامت در نزدیکی قلعه سرخ، گزینه های متنوعی از هتل های لوکس تا اقامتگاه های اقتصادی وجود دارد که می توانید بر اساس بودجه و نیاز خود انتخاب کنید:

• هتل های لوکس (۵ ستاره):
  • هتل د سوریا نیو دهلی (The Suryaa New Delhi): واقع در محله فرندز کلونی، حدود ۱۰ کیلومتر فاصله.
  • هتل جاپی سیدهارت (Jaypee Siddharth): در کارول باغ، حدود ۸ کیلومتر فاصله.
  • هتل لیلا پالاس (The Leela Palace): در دهلی جنوبی، حدود ۱۲ کیلومتر فاصله.
• هتل های متوسط (۳ و ۴ ستاره):
  • هتل تارا پالاس (Tara Palace Hotel): حدود ۱.۲ کیلومتر از قلعه فاصله دارد و گزینه ای مناسب و نزدیک است.
  • هتل ایوان شاهی (Hotel Iwan-E-Shahi): حدود ۱.۵ کیلومتر از قلعه، با امکانات رفاهی خوب.
  • هتل الحرم (Hotel Al Haram): حدود ۱.۶ کیلومتر از قلعه، با امکانات متنوع.
  • هتل کلاب رزیدنس (Club Residence Hotel): حدود ۱.۷ کیلومتر از قلعه، برای اقامتی با خدمات عالی.
  • هتل او دهلی (Hotel O Delhi): در کارول باغ، حدود ۷ کیلومتر فاصله.
• هتل های اقتصادی (۲ ستاره و پایین تر):
  • هتل آشوکا کانتیننتال (Hotel Ashoka Continental): در پاهارگنج، حدود ۳ کیلومتر فاصله.
  • هتل گلو این (Glow Inn): در پاهارگنج، گزینه ای بسیار اقتصادی.

رستوران های نزدیک قلعه سرخ

در اطراف قلعه سرخ و به ویژه در بازار چاندنی چوک، رستوران ها و غذاخوری های متعددی وجود دارد که می توانید طعم غذاهای اصیل هندی را تجربه کنید:

• رستوران دعوت چمن (Dawat-e-Chaman): حدود ۸۰۰ متر از قلعه، محیطی دلپذیر برای غذاهای سنتی هند.
• رستوران ایبرا فودز (Ibra Foods): حدود ۹۰۰ متر از قلعه، با منوی متنوع غذاهای هندی و بین المللی.
• رستوران هانومن کاچوری (Hanuman Kachori): حدود ۱.۶ کیلومتر از قلعه، معروف به غذاهای خیابانی محلی و خوش طعم.
• رستوران گلزار (Gulzar Restaurant): حدود ۱.۸ کیلومتر از قلعه، برای تجربه ای متفاوت از غذاهای هندی.
• علاوه بر این، در چاندنی چوک، ده ها غرفه غذای خیابانی وجود دارد که انواع اسنک ها، شیرینی ها و غذاهای محلی را با قیمت مناسب ارائه می دهند.

با برنامه ریزی مناسب، می توانید بازدید از قلعه سرخ را با گشت و گذار در بازارهای اطراف و تجربه طعم غذاهای دهلی ترکیب کرده و روزی پربار و خاطره انگیز داشته باشید.

نکات جالب و کمتر شنیده شده در مورد قلعه سرخ

قلعه سرخ دهلی، علاوه بر تاریخ رسمی و معماری خیره کننده اش، جنبه ها و داستان های جالبی دارد که آن را از یک بنای صرف فراتر می برد:

• راز کتیبه های فارسی: همانطور که پیش تر ذکر شد، قلعه سرخ مملو از کتیبه ها و اشعار فارسی است، به ویژه در دیوان خاص. این اشعار، نه تنها زیبایی شناسی بنا را دوچندان کرده اند، بلکه عمق نفوذ زبان و ادب فارسی در دربار مغولان هند را نشان می دهند. برخی از این کتیبه ها، مانند شعر معروف «گر فردوس بر روی زمین است همین است و همین است و همین است» از امیرخسرو دهلوی، که اغلب در توصیف زیبایی های این قلعه به کار می رود، بیانگر باور امپراتور به ساخت بهشتی روی زمین بودند.
• کاربردهای غیرمعمول: پس از سرکوب قیام ۱۸۵۷ و سقوط امپراتوری مغول، بریتانیایی ها تغییرات اساسی در قلعه ایجاد کردند. بسیاری از کاخ ها و باغ های زیبا به سربازخانه ها، انبارهای مهمات و حتی زندان تبدیل شدند. به عنوان مثال، کاخ ممتاز محل که زمانی اقامتگاه همسر محبوب شاه جهان بود، در دوره بریتانیا به زندان تبدیل شد. این تغییر کاربری ها، نمادی از تغییر قدرت و افول شکوه اولیه قلعه بود.
• تفاوت با قلعه سرخ آگرا: اغلب گردشگران قلعه سرخ دهلی را با قلعه سرخ آگرا (Agra Fort) اشتباه می گیرند. هر دو قلعه توسط امپراتوران مغول ساخته شده اند و از ماسه سنگ قرمز استفاده کرده اند، اما تفاوت های عمده ای دارند. قلعه آگرا عمدتاً توسط اکبر کبیر (پدر بزرگ شاه جهان) ساخته شد و بیشتر جنبه نظامی و دفاعی داشت، در حالی که قلعه سرخ دهلی توسط شاه جهان به عنوان یک شهر جدید و پایتخت سلطنتی، با تاکید بیشتر بر جنبه های کاخ نشینی و تجملات طراحی شد. هر دو بنا میراث جهانی یونسکو هستند اما تجربیات بازدید متفاوتی را ارائه می دهند.
• سیستم مهندسی آب: نهر بهشت (Nahr-i-Behisht) که آب را از رودخانه یامونا به داخل قلعه هدایت می کرد، تنها یک کانال آب نبود. این سیستم با پیچیدگی های مهندسی خود، آب را به فواره ها، آبشارها و حوضچه هایی در سراسر قلعه می رساند و با تبخیر آب، دمای هوا را در داخل کاخ ها و باغ ها کاهش می داد. این سیستم خنک کننده طبیعی، نشان دهنده هوش مهندسی آن دوران بود.
• داستان تخت طاووس: تخت طاووس، که زمانی در دیوان خاص قلعه سرخ قرار داشت، یکی از پرآوازه ترین و گران بهاترین تخت های جهان بود. این تخت با جواهرات بی شماری از جمله الماس کوه نور (که بعدها به بریتانیا منتقل شد) تزئین شده بود. غارت آن توسط نادرشاه افشار در سال ۱۷۳۹، ضربه بزرگی به اعتبار و ثروت مغولان هند بود و نمادی از پایان یک دوران طلایی محسوب می شود.

نتیجه گیری: تجربه ای فراموش نشدنی از شکوه مغول

قلعه سرخ دهلی (لال کیلا) فراتر از یک بنای تاریخی، کتابی گشوده از تاریخ، فرهنگ و هنر هند است. این بنای عظیم و باشکوه نه تنها نشان دهنده اوج معماری مغول و تلفیق هنرهای ایرانی، اسلامی و هندی است، بلکه یادآور دوران های پرفراز و نشیب این سرزمین، از شکوه پادشاهان تا غارت ها و مبارزات استقلال طلبی است.

بازدید از دیوان عام که محل شنیدن شکایات مردم بود، قدم زدن در دیوان خاص که زمانی تخت طاووس را در خود جای داده و با اشعار فارسی زینت بخشیده بود، و کاوش در کاخ ها و باغ های سرسبز قلعه، هر کدام داستانی از گذشته را روایت می کنند. این تجربه، نه تنها فرصتی برای تماشای یک اثر معماری بی نظیر است، بلکه امکانی برای درک عمیق تر از جایگاه هند در تاریخ جهان و نقش مهم زبان و فرهنگ فارسی در آن دوران را فراهم می آورد. قلعه سرخ دهلی، با نمایش های نور و صدا، بازارهای اطراف و موقعیت استراتژیکش، مقصدی بی نظیر برای هر گردشگری است که به دنبال غرق شدن در تاریخ و تمدن هندوستان است. سفر به دهلی و بازدید از این شاهکار بی بدیل، تجربه ای فراموش نشدنی و الهام بخش خواهد بود که شما را به قلب تپنده تاریخ هند می برد.

پس، اگر به دنبال سفری به گذشته ای باشکوه و درک عمیق تر از میراث فرهنگی هند هستید، بازدید از قلعه سرخ دهلی را در برنامه خود قرار دهید؛ جایی که هر خشت و هر کتیبه، داستانی شنیدنی از شکوه و عظمت را برایتان بازگو خواهد کرد.