مشارکت محوری و مردمی سازی به دنبال توزیع عادلانه ثروت در نظام سلامت است

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت گفت: مردمی سازی و مشارکت مردم یک شعار در برابر سرمایه داری شبه مدرن و یک راهکار مهم برای دستیابی به اقتصاد متوازن و جلوگیری از انباشت ثروت در دست عده ای خاص به شمار می رود. به عبارت دیگر به دنبال توزیع عادلانه ثروت است.

حمید جمال الدینی در گفت و گو با ویکی بلاگ توجه مقام معظم رهبری به مقوله تولید در نام گذاری سال را بسیار راهگشا و کلید سیاست گذاری و برنامه ریزی در حوزه سلامت دانست.

وی افزود: رهبری سال جاری را «سال جهش تولید با مشارکت مردم» نامیدند. اداره کل سازمان های مردم نهاد و خیرین سلامت وزارت بهداشت نیز در سال گذشته، به مجموعه تحت هدایت دکتر سید حمید جمال الدینی در وزارت بهداشت پیوسته است و این معاونت در واقع متولی اصلی مشارکت مردمی در نظام سلامت به شمار می رود.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت با اشاره به رویکرد و دقت نظر مقام معظم رهبری در نامگذاری سال ها گفت: طی 17 سال اخیر، معظم له هشت بار بر تولید و جهش تولید تاکید کرده اند. این نامگذاری، هر بار رویکرد و اجزای متفاوتی از تولید را مد نظر داشته که منظومه منسجم فکری ایشان را به تصویر می کشد.

وی اضافه کرد: سال 1401 را تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین خواندند. سال گذشته هم بر رشد تولید انگشت گذاشتند و امسال بر نسبت آن با مشارکت مردمی به عنوان یک حلقه بسیار مهم و موثر در جهش تولید تاکید کردند.

جمال الدینی مشارکت مردمی در اقتصاد و حکمرانی سلامت در ایران را یک ابزار و اصل پذیرفته شده، موثر و مترقی در راستای حکمرانی نوین و تمدن ایرانی-اسلامی و الگوسازی آن دانست و افزود: مشارکت مفهومی جهانی و ریشه دار است و برای رسیدن به آن باید چند مرحله را پشت سر بگذاریم. این مراحل شامل اطلاع رسانی و آگاهی، مشاوره، تعامل و همکاری و در نهایت تفویض اختیار می شود. مشارکت یک حق برای مردم و الزام برای مسوولان است. افزایش مشارکت به شنیدن صدای واقعی مردم می انجامد.

وی با بیان این که مشارکت سهم به سزایی در ارتقای سلامت به ویژه در بین جمعیت آسیب پذیر و محروم جامعه ایفا می کند و نیازمند طراحی نقشه راه در این زمینه هستیم، گفت: امروزه در کشورهای مختلف جهان، بهره گیری از مشارکت مردم، یک استراتژی برای نگاه و برنامه ریزی های ملی به منظور ارتقای سلامت عمومی و رفع نابرابری در سلامت است. از طریق مشارکت هدفمند دولت ها با جوامع، پوشش همگانی سلامت و دس رسی به خدمات بهداشتی باکیفیت برای همه به ویژه گروه های آسیب پذیر ممکن می شود.

معاون حقوقی وزارت بهداشت افزایش امید و انگیزه را از ثمرات مشارکت مردم دانست و افزود: در واقع مشارکت مردمی، ارتقادهنده سرمایه اجتماعی است و این دو از مولفه های بسیار موثر در ارتقای شاخص های سلامت هستند. مشارکت اجتماعی از نظر حضور مردم، به صورت مستقیم و غیرمستقیم در تمام حیطه های نظام سلامت موجب ارتقای شاخص ها خواهد شد و با افزایش امید و انگیزه به افزایش طول عمر می انجامد.   

وی در ادامه وحدت و یکپارچگی ملی را عاملی مهم در ایجاد انگیزه و باور برای ارتقای مشارکت مردمی و سرمایه اجتماعی و به تبع آن ارتقای شاخص های سلامت خواند و گفت: ما برای مشارکت مردمی در همه سطوح آن از خانه ها و مراکز بهداشت تا بیمارستان ها و مراکز پژوهشی و دانشگاه ها نیازمند طراحی ساختار متناسب هستیم. برای پایین ترین تا بالاترین سطوح در زمینه های مختلف آموزش، بهداشت، درمان، پژوهش و غذا و دارو باید نسخه های متفاوت اما هم گرای مشارکت تجویز کنیم.  

معاون وزیر بهداشت با تاکید بر این که رفع موانع یکی از ابعاد توسعه مشارکت است، گفت: این کار باعث ایجاد ظرفیت عظیمی در نظام سلامت و مشارکت بیش از پیش مردم در این مهم می شود. یکی از کارهایی که طی دو سال اخیر در وزارت بهداشت انجام شده، حذف امضای طلایی بود که یک مانع بزرگ در برابر حضور و مشارکت بخشی از مردم در حوزه های اقتصادی و سرمایه گذاری در سلامت و تجهیزات بود. بعد دیگر حذف رقابت های کاذب بخش دولتی و خصولتی با مردم است.

در ادامه جمال الدینی تولید در نظام سلامت را وابسته به اقتصاد سلامت دانست و گفت: مردمی سازی و مشارکت مردم یک شعار در برابر سرمایه داری شبه مدرن و یک راهکار مهم برای دستیابی به اقتصاد متوازن و جلوگیری از انباشت ثروت در دست عده ای خاص به شمار می رود. به عبارت دیگر به دنبال توزیع عادلانه ثروت است.

معاون حقوقی وزارت بهداشت حمایت قوانین و اسناد بالادستی از تصمیم گیری مشارکتی را یکی از عوامل موثر در پایداری مشارکت مردم در بخش سلامت به شمار آورد و گفت: در مقایسه اسناد بالادستی و برنامه های توسعه کشور به دیدگاه ها و رویکردهای اجرایی گوناگون در این زمینه دست پیدا می کنیم و می توانیم به تحلیل آن ها بپردازیم. بررسی قانون اساسی و سیاست های کلی سلامت در جلب مشارکت مردم با تمرکز بر بخش سلامت نشان می دهد که مشارکت مردم در سلامت به عنوان یک حق شناخته شده است.

وی اضافه کرد: در 25 اصل از قانون اساسی همکاری و مشارکت مردم در تصمیم گیری، برنامه ریزی و نظارت اداره امور کشور به نوعی بیان شده است. در بند 11 سیاست های کلی سلامت مقرر شده که آگاهی، مسوولیت پذیری، توانمندی و مشارکت ساختارمند و فعالانه فرد، خانواده و جامعه در تامین، حفظ و ارتقای سلامت با استفاده از ظرفیت نهادها و سازمان های فرهنگی، آموزشی و رسانه ای کشور تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزایش یابد.

جمال الدینی توجه به مشارکت مردم در تولید را به نوعی همان تقدم پیشگیری بر درمان دانست و افزود: در احکام دایمی قانون برنامه های توسعه در ایران از سال 1368 تاکنون بارها به مشارکت مردم در سلامت پرداخته شده است. مشارکت مردم در سلامت در قوانین برنامه اول و دوم در بخش عمرانی و تامین منابع فیزیکی به منظور ارایه خدمات سلامت لحاظ شده است. در قانون برنامه سوم توسعه، مشارکت بخش خصوصی در ارایه خدمات و مشارکت مالی مردم در تامین هزینه های بهداشت و درمان مدنظر قرار گرفته است.

معاون حقوقی وزارت بهداشت ادامه داد: در قوانین برنامه چهارم، پنجم و ششم توسعه، مشارکت مالی در تامین هزینه های ارایه خدمات تعیین شده و در ماده 8 لایحه برنامه هفتم تحت عنوان مردمی سازی اقتصاد، در بخش بهداشت و درمان به توسعه مشارکت مالی در تامین هزینه های ارایه خدمات و ساخت، بهره برداری و مدیریت مراکز بهداشتی درمانی پرداخته شده است.

جمال الدینی یکی از الگوها و مدل ها در حوزه سلامت را مشارکت دادن و وارد کردن مردم در تمام حوزه ها اعم آموزش، پژوهش، بهداشت و درمان دانست و گفت: این بدین معنا نیست که فقط مردم را به عنوان تامین کننده منابع بینیم، هر چند این هم یک مسیری از مشارکت هست ولی تمام آن نیست. ما باید بتوانیم ابعاد مختلف مشارکت را بررسی کنیم و برای هر کدام یک الگو داشته باشیم همچنین باید با ایجاد اعتماد و شفافیت از ظرفیت عظیم مشارکت ایرانیان خارج کشور در نظام سلامت بهره ببریم.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت در ادامه با تاکید بر تغییر نگاه و ذایقه خیرین و مشارکت مالی چش گیر خیرین و مردم در نظام سلامت افزود: خیرین در قالب های گوناگونی هم چون هبه و وقف و صلح و … این کار را انجام می دهند و در این سالیان هم با افزایش روبه رو بوده است. اما امروز نقطه عطفی است که این مشارکت در زمینه های دیگر همچون مدیریت، برنامه ریزی، نیازسنجی، تصمیم گیری، سیاست گذاری، اجرا و دیگر فرایندها تعمیم و گسترش پیدا کند و به نقش تاثیرگذار مردم توجه شود. لذا در راستای برنامه عدالت و تعالی نظام  سلامت می بایست جایگاه همه ذی نفعان اعم از کارمندان، استادان، دانشجویان، نیروهای داوطلب، خیران، سازمان های مردم نهاد و سایرین مشخص شود و در همه سرفصل های برنامه به مشارکت مردمی پرداخته شود.

جمال الدینی ایجاد باور، انگیزه و پارادایم ذهنی مشترک در زمینه تولید و جهش تولید و جایگاه مشارکت در آن را بسیار مهم دانست و گفت: تجارب ارزشمندی در زمینه مشارکت همگانی در سلامت در جمهوری اسلامی داریم که برخی از آن جزو تجارب موفق جهانی هستند؛ مثل ریشه کنی فلج اطفال. تجربه های گرانسنگ دوران کرونا، طرح شهید سلیمانی، پرورش و به کارگیری بهورزان از میان مردم بومی و معتمد و راه اندازی نظام شبکه بهداشت و سلامت خانواده در سراسر کشور تا دوردست ترین نقاط از 40 سال پیش و به برکت انقلاب اسلامی از دیگر تجارب موفق و درخور توجه در زمینه مشارکت مردمی هستند.

وی با تاکید بر این که ما توانسته ایم نظام شبکه را تا روستاها برسانیم و الان نیاز است با بازتعریف نظام سلامت مبتنی بر مشارکت مردم برنامه ملی سلامت خانواده را پیش ببریم، گفت: امروز در این طرح ملی یکی از مسیرهای مهم مشارکت مردم در امر پیشگیری، تشکیل گروه های مردمی و بومی است اما باید گسترش و توسعه پیدا کند. با مواردی از قبیل شوراهای مشارکت خیرین و سازمان های مردم نهاد، صندوق های توسعه سرمایه و پژوهش و فناوری، و مدل های استفاده از ظرفیت مردمی و حضور آنان در هیات امناهای مراکز درمانی و دانشگاهی و پژوهشی می توانیم به بخش مهمی از این هدف برسیم. الگوی نهایی اما در این امور می تواند ورود این ها به بورس بر اساس مدل ها و الگوهای سنجیده شده باشد.

جمال الدینی اضافه کرد: به عنوان مثال با تعریف صندوق هایی در بیمارستان ها و مراکز درمانی و وارد کردن آن ها به بورس می توانیم به مدلی برای تامین سرمایه و سرمایه در گردش دست یابیم؛ مدلی که از طریق آن مردم هم به روند نیازسنجی، هم تصمیم گیری و مدیریت وارد می شوند. کار وقتی متعلق به مردم و در دست مردم باشد، مشتری مداری اصل خواهد بود. لذا کرامت به وجود می آید و باعث پایداری و استمرار می شود.

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت بهداشت تاکید کرد: نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که این کار با یک الگوی بومی و مبتنی بر خودباوری بر اساس هویت ملی و اسلامی و با تفکر و مشورت صورت بگیرد. نظام ما یک نظام حکمت محور و متعالی است که پرسش از چرایی بر چگونگی در آن مقدم است. لذا پس از تعریف و ایجاد پارادایم ذهنی مشترک باید به دنبال یک الگو و مدل جدید بر اساس بازمهندسی مدل های پیشین و بهره گیری از تجارب پیشین برویم. این ها باعث خواهد شد که به تمدن نوین ایرانی اسلامی و بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری نزدیک و نزدیک تر شویم. در واقع فرهنگ سازی گام مهمی در این زمینه است.

جمال الدینی در پایان گفت: باید توجه کنیم که فرهنگ سازی و تغییر نگاه ها، موتور محرکه مشارکت مردمی و افزایش سرمایه اجتماعی است که مبتنی بر شفافیت و اعتماد متقابل هستند. ایجاد مرجعیت علمی و تخصصی بسترساز حضور و مشارکت حداکثری مردم است و در برابر آن به وجود آمدن شک و تردید و ناامیدی، مهم ترین موانع آن هستند.

پایان خبر ویکی بلاگ