قلعه فلک الافلاک در کدام شهر است؟

قلعه فلک الافلاک در شهر خرم آباد، مرکز استان لرستان، و بر فراز تپه ای باستانی مشرف به شهر واقع شده است. این دژ باشکوه از مهم ترین و شناخته شده ترین آثار تاریخی ایران و نمادی از قدمت، معماری و فرهنگ غنی این منطقه است. این قلعه که قدمتی نزدیک به ۱۷۰۰ سال دارد، نه تنها نگین تاریخی لرستان، بلکه گنجینه ای ارزشمند از تاریخ و تمدن ایران زمین به شمار می رود. ساختار استوار، موقعیت استراتژیک و داستان های ناگفته اش، هر بازدیدکننده ای را به تحسین وامی دارد و او را به سفری عمیق در دل گذشته دعوت می کند. از روزگاران ساسانی تا به امروز، قلعه فلک الافلاک شاهد تحولات بی شماری بوده و هر دوره، اثری از خود بر دیوارهای پرصلابت آن به یادگار گذاشته است.

موقعیت جغرافیایی قلعه فلک الافلاک: نگین خرم آباد لرستان

قلعه فلک الافلاک در قلب شهر خرم آباد، مرکز استان لرستان، جای گرفته است. این دژ باستانی بر فراز تپه ای استوار قد برافراشته و چشم اندازی بی نظیر به دره خرم آباد و رودخانه پرآب آن دارد. آدرس دقیق این بنای تاریخی، خیابان امام خمینی (که پیش تر به خیابان دوازده برجی معروف بود) است. موقعیت منحصر به فرد قلعه، آن را به نمادی برجسته برای شهر و استان تبدیل کرده است؛ به گونه ای که از هر نقطه ای در مرکز شهر خرم آباد می توان شکوه و عظمت آن را مشاهده کرد. اشراف کامل قلعه بر شهر و مسیرهای ارتباطی اطراف، نقش استراتژیک آن را در طول تاریخ به خوبی نمایان می سازد و اهمیت آن را به عنوان یک دژ نظامی و حکومتی دوچندان می کند.

دسترسی به قلعه فلک الافلاک

دسترسی به قلعه فلک الافلاک بسیار آسان است و چه با خودروی شخصی و چه با وسایل حمل و نقل عمومی می توان به راحتی به آن رسید. برای کسانی که با خودروی شخصی سفر می کنند، مسیرهای متعددی در شهر خرم آباد به سمت خیابان امام خمینی وجود دارد که با دنبال کردن تابلوهای راهنما، به قلعه هدایت خواهند شد. همچنین، پارکینگ هایی در نزدیکی قلعه برای رفاه حال بازدیدکنندگان فراهم شده است. اگر ترجیح می دهید از حمل و نقل عمومی استفاده کنید، ایستگاه اتوبوس سبزه میدان که در فاصله کمی از قلعه قرار دارد، یکی از نزدیک ترین نقاط دسترسی است. استفاده از نقشه های آنلاین و مسیریاب های هوشمند نیز می تواند سفر شما را آسان تر و دلپذیرتر کند.

سفری در گذر زمان: تاریخچه و نام گذاری قلعه فلک الافلاک

قلعه فلک الافلاک داستانی طولانی و پرفراز و نشیب در دل خود دارد. این بنا، یادگاری از دوران های مختلف تاریخ ایران است که هر پاره سنگ آن، روایتی از گذشته را بازگو می کند. شناخت پیشینه و نام های گوناگون قلعه، درک عمیق تری از جایگاه فرهنگی و تاریخی آن را فراهم می آورد.

ریشه های ساسانی و دژ شاپورخواست

قدمت قلعه فلک الافلاک به بیش از ۱۷۰۰ سال پیش، یعنی به دوران ساسانیان بازمی گردد. در آن زمان، این سازه به عنوان یک دژ نظامی و حکومتی، نقشی حیاتی در حفظ امنیت و کنترل منطقه ایفا می کرده است. گمان می رود که این قلعه، همان «دژ شاپورخواست» باشد که در کنار شهر باستانی شاپورخواست (شهری که بعدها ویران شد و خرم آباد کنونی جایگزین آن گردید) بنا شده بود. هدف اصلی از ساخت چنین دژی در این موقعیت استراتژیک، دیده بانی، کنترل راه های ارتباطی و دفاع در برابر حملات احتمالی بوده است.

نام های گوناگون قلعه در طول تاریخ

این قلعه باشکوه در گذر زمان با نام های متعددی شناخته شده است که هر کدام گوشه ای از تاریخ پربار آن را نشان می دهد. نام هایی چون «دژ شاپورخواست»، «سابرخواست»، «قلعه خرم آباد»، «دوازده برجی» و «کاخ اتابکان»، همگی به این بنای عظیم اشاره دارند. نام «فلک الافلاک» که در لغت به معنای «آسمان آسمان ها» است، از دوره قاجار به بعد رایج شد. برخی پژوهشگران معتقدند که این نام گذاری می تواند به دلیل وجود دوازده برج اولیه قلعه باشد که ممکن است اشاره ای به دوازده برج فلکی داشته باشد و از این رو، عظمت و بلندای قلعه را تداعی می کند.

کاربری های قلعه در ادوار مختلف

قلعه فلک الافلاک در هر دوره تاریخی، کاربری متفاوتی داشته و نقشی محوری ایفا کرده است:

• در قرن چهارم هجری قمری، به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، خزانه حکومتی خاندان بدر نیز در این قلعه نگهداری می شد که نشان از اهمیت اقتصادی و نظامی آن در آن دوران دارد.
• در دوره صفویه تا قاجار، این قلعه به مرکز حکومتی اتابکان لر کوچک و سپس والیان لرستان تبدیل شد. در این دوره ها، مرمت ها و بازسازی های مهمی بر روی قلعه صورت گرفت، از جمله اقدامات محمدعلی میرزا دولتشاه که دستور به بازسازی گسترده و احداث دیوانخانه و سربازخانه در پایین قلعه داد.
• در دوران پهلوی، کاربری قلعه تغییر کرد و به پادگان نظامی و زندان سیاسی تبدیل شد. بسیاری از آزادی خواهان و مخالفان رژیم در این قلعه زندانی بودند. بخش هایی از فضای داخلی قلعه در این دوره برای تطبیق با کاربری زندان دستکاری شد و تغییرات عمده ای به خود دید.
• پس از انقلاب اسلامی، قلعه فلک الافلاک از کاربری نظامی و زندان خارج شد و به عنوان یک اثر ملی ارزشمند، به موزه و مرکز فرهنگی تغییر کاربری داد. امروزه، این قلعه میزبان موزه های باستان شناسی و مردم شناسی است و به مکانی برای نمایش تاریخ و فرهنگ غنی لرستان تبدیل شده است.

معماری بی بدیل: شاهکاری بر فراز تپه های خرم آباد

معماری قلعه فلک الافلاک نمونه ای برجسته از نبوغ مهندسی و هنری در دوران ساسانی و دوره های بعدی است. ساختار مستحکم و طراحی هوشمندانه آن، این قلعه را به یکی از مهم ترین بناهای تاریخی ایران تبدیل کرده است. هر بخش از این قلعه، داستانی از دقت و دانش معماران گذشته را بازگو می کند.

ویژگی های کلی سازه و مصالح ساختمانی

پلان قلعه فلک الافلاک به صورت هشت ضلعی نامنظم است که حدود ۵۳۰۰ متر مربع وسعت دارد. این بنای عظیم شامل ۸ برج (از ۱۲ برج اصلی که در گذشته وجود داشته اند) و دو حیاط اصلی است. بلندترین دیوار قلعه تا سطح تپه حدود ۲۳ متر ارتفاع دارد که عظمت آن را به نمایش می گذارد. مصالح اصلی به کار رفته در ساخت قلعه شامل سنگ، آجر، خشت، گچ و آهک است. این ترکیب از مصالح، نه تنها به استحکام بنا کمک کرده، بلکه نشان دهنده توانایی معماران ساسانی در استفاده بهینه از منابع موجود و خلق سازه های مقاوم در برابر عوامل طبیعی بوده است.

نگاهی به فضاهای داخلی قلعه

قلعه فلک الافلاک از بخش های متنوع و پیچیده ای تشکیل شده است که هر کدام کاربری خاص خود را داشته اند:

• دالان ورودی: ورودی اصلی قلعه در بخش شمالی و در بدنه برج جنوب غربی قرار دارد. این دالان با ستون های آجری و طاق نماهای خود، مسیر دسترسی به حیاط اول قلعه را فراهم می آورد. طراحی آن به گونه ای است که ورود به قلعه را از نظر دفاعی دشوار می ساخته است.
• حیاط اول: این حیاط با ابعاد تقریبی ۲۲.۵ در ۳۱ متر، در جهت شمالی-جنوبی طراحی شده است. چهار برج از هشت برج کنونی قلعه در اطراف این حیاط قرار دارند (دو برج در شمال و شمال غربی و دو برج در جنوب و جنوب غربی). اتاق های نگهبانی نیز در این بخش جای گرفته بودند که امنیت قلعه را تضمین می کردند.
• چاه اسرارآمیز قلعه: در شمال شرقی حیاط اول و پشت یک طاق نمای بلند، چاه آبی با عمق نزدیک به ۴۰ متر قرار دارد. این چاه که بخش اعظم آن با برش صخره های سخت حفر شده، به سرچشمه آب گلستان راه می یابد. در گذشته، این چاه منبع اصلی تأمین آب ساکنین دژ بوده و در زمان محاصره، نقشی حیاتی ایفا می کرده است. هنوز هم این چاه قابل بهره برداری است و از شگفتی های مهندسی باستانی به شمار می رود.
• حمام قدیمی: در ضلع شمالی حیاط اول و در نزدیکی چاه قلعه، آثاری از یک حمام قدیمی به چشم می خورد. این حمام تا اواخر دوره قاجار نیز قابل استفاده بوده و نشانه هایی مانند تنبوشه های سفالی و کانال های زیرزمینی آن هنوز پابرجا هستند که حکایت از امکانات رفاهی قلعه در گذشته دارد.
• حیاط دوم: این حیاط با ابعاد تقریبی ۲۱ در ۲۹ متر، در جهت شرقی-غربی قرار گرفته و همانند حیاط اول، چهار برج در اطراف آن خودنمایی می کنند. در چهار جهت این حیاط، تالارهای بزرگی واقع شده اند که به یکدیگر راه دارند و امروزه به موزه تبدیل شده اند. گنبدهای چهاربخشی در اتاق های شرقی حیاط دوم، از زیبایی های معماری این بخش است.
• سیستم رطوبت گیر هوشمند ساسانی: یکی از شاهکارهای مهندسی قلعه فلک الافلاک، سیستم رطوبت گیر آن است. کانال های زیرزمینی با ارتفاع بیش از یک متر، در تمام محوطه زیر قلعه گسترده شده اند. برخلاف تصور اولیه که این کانال ها را پناهگاه می دانستند، کارشناسان کنونی معتقدند که مهندسان ساسانی با درک اقلیم منطقه و وضعیت آب های زیرزمینی، این سیستم را برای تهویه و محافظت از بنا در برابر رطوبت طراحی کرده اند. این کانال ها به جریان هوا کمک کرده و پایه های قلعه را خشک نگه می داشتند تا از آسیب دیدن مصالح آسیب پذیری چون سنگ و چوب جلوگیری شود.

قلعه فلک الافلاک با سیستم رطوبت گیر هوشمند و چاه آب ۴۰ متری، نمادی از نبوغ مهندسی ساسانیان است که بیش از ۱۷۰۰ سال پیش، راهکارهایی برای پایداری و خودکفایی این دژ عظیم اندیشیدند.

عمارت های دوران قاجار و دیگر بخش ها

علاوه بر بخش های اصلی، در دوره های بعدی، به ویژه در دوران قاجار، عمارت ها و ساختمان های دیگری نیز به قلعه اضافه شد. از جمله این بناها می توان به عمارت گلستان و عمارت های حکومتی اشاره کرد که توسط والیان و حاکمان قاجار ساخته شدند. این عمارت ها که برخی از آن ها دارای بخش های اندرونی، بیرونی، حمام و مسجد بوده اند، نشان دهنده تغییر کاربری و گسترش قلعه در آن دوران هستند. برخی از این ساختمان ها در گذشته کاربری دیوانخانه، سربازخانه و اصطبل داشته اند. این الحاقات، قلعه را به مجموعه ای پیچیده تر با سبک های معماری متفاوت تبدیل کرده که هر کدام گوشه ای از داستان طولانی این دژ را روایت می کنند.

قلعه فلک الافلاک امروز: موزه ای پویا و نماد ملی

قلعه فلک الافلاک امروزه نه تنها یک بنای تاریخی، بلکه یک مرکز فرهنگی و آموزشی زنده است. این دژ باستانی با میزبانی از موزه های باستان شناسی و مردم شناسی، به فرصتی برای آشنایی نسل های امروز و آینده با میراث غنی لرستان و ایران تبدیل شده است.

موزه باستان شناسی

در تالارهای قلعه فلک الافلاک، موزه باستان شناسی لرستان قرار دارد. این موزه گنجینه ای ارزشمند از آثار باستانی مکشوفه از منطقه لرستان را در خود جای داده است. از سفالینه های پیش از تاریخ و ابزارهای سنگی گرفته تا مفرغ های بی نظیر لرستان که شهرت جهانی دارند، و همچنین سکه ها و اشیای تاریخی مربوط به دوران های مختلف، همگی در این موزه به نمایش گذاشته شده اند. این آثار، پنجره ای به سوی تمدن های کهن زاگرس می گشایند و داستان زندگی، هنر و اعتقادات مردمان این سرزمین را روایت می کنند.

موزه مردم شناسی

در بخش دیگری از قلعه، موزه مردم شناسی لرستان، بازدیدکنندگان را با فرهنگ، آداب و رسوم، سبک زندگی و صنایع دستی مردم لرستان آشنا می کند. ماکت هایی از صحنه های زندگی روزمره، پوشاک محلی رنگارنگ مردان و زنان لر، ابزارآلات سنتی، و سازهای بومی مانند دهل، سرنا و کمانچه، به صورت هنرمندانه به نمایش گذاشته شده اند. این موزه فرصتی بی نظیر برای درک عمیق تر از هویت فرهنگی و غنای بومی استان لرستان فراهم می آورد و اهمیت حفظ این میراث ناملموس را یادآوری می کند.

آزمایشگاه مرمت و تلاش برای حفظ قلعه

اهمیت حفظ و نگهداری از آثار تاریخی، ضرورت وجود آزمایشگاه مرمت را در کنار موزه ها دوچندان می کند. قلعه فلک الافلاک نیز دارای بخش آزمایشگاه مرمت است که وظیفه حفظ، بازسازی و نگهداری از اشیا و سازه های تاریخی را بر عهده دارد. متخصصان در این بخش، با استفاده از دانش روز و روش های علمی، به مطالعه، ترمیم و حفاظت از گنجینه هایی می پردازند که در موزه ها به نمایش گذاشته شده اند یا نیاز به مراقبت ویژه دارند. این تلاش ها تضمین کننده بقای این آثار برای نسل های آینده است.

چالش ها و پویش های حفاظتی

مانند بسیاری از بناهای تاریخی، قلعه فلک الافلاک نیز با چالش هایی در زمینه حفظ و مرمت مواجه است. زمین لرزه های سال ۱۳۳۸ و ۱۳۹۶ که خساراتی به بخش هایی از قلعه، به ویژه برج ها و کنگره ها وارد کردند، گواه این آسیب پذیری هستند. در پی زمین لرزه اخیر، پویش هایی نظیر «حامیان فلک الافلاک» با مشارکت چهره های فرهنگی و هنری شکل گرفت که خواستار توجه بیشتر مسئولان و عموم مردم به حفاظت از این دژ باشکوه شدند. این پویش ها نشان دهنده نگرانی عمومی از آسیب پذیری این سازه عظیم و اهمیت آن در وجدان جمعی جامعه است.

علی رغم گستردگی و استحکام ظاهری، قلعه فلک الافلاک همچنان نیازمند مراقبت مداوم است. زلزله های گذشته و فرسایش طبیعی، یادآور شکنندگی این بنای عظیم در برابر گذر زمان و عوامل محیطی هستند.

راهنمای جامع بازدید از قلعه فلک الافلاک

برای تجربه یک بازدید دلپذیر و فراموش نشدنی از قلعه فلک الافلاک، داشتن اطلاعات کاربردی از پیش ضروری است. این بخش به شما کمک می کند تا برنامه ریزی بهتری برای سفر خود به این نماد تاریخی داشته باشید.

ساعات بازدید و هزینه ورودی

قلعه فلک الافلاک معمولاً هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۸ شب (در فصول مختلف ممکن است کمی تغییر کند) به روی بازدیدکنندگان گشوده است. با این حال، در روزهای خاصی نظیر ایام سوگواری و شهادت امامان، قلعه تعطیل است. توصیه می شود قبل از برنامه ریزی سفر، با تماس به مجموعه یا مراجعه به وب سایت های مربوطه، از آخرین وضعیت ساعات بازدید اطمینان حاصل کنید. هزینه ورودی برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت است و معمولاً به صورت سالانه یا فصلی توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تعیین می شود. (توجه: برای اطلاع از هزینه های دقیق و به روز ورودی، به مراجع رسمی یا دفتر فروش بلیط قلعه مراجعه فرمایید.)

بهترین زمان برای سفر و بازدید

برای تجربه بهترین آب و هوا و طبیعت بی نظیر لرستان، فصل های بهار و پاییز بهترین زمان برای بازدید از قلعه فلک الافلاک هستند. در بهار، طبیعت اطراف قلعه سرسبز و دل انگیز است و آب و هوای مطبوعی بر منطقه حکم فرماست. در پاییز نیز، رنگ های پاییزی منظره ای چشم نواز خلق می کنند. ایام نوروز، به دلیل تعطیلات عمومی، معمولاً شلوغ ترین زمان برای بازدید از قلعه است؛ اگر به دنبال تجربه بازدید آرام تری هستید، پیشنهاد می شود خارج از این ایام به خرم آباد سفر کنید. تابستان های خرم آباد گرم و زمستان ها سرد و برفی هستند، لذا آمادگی برای شرایط جوی در این فصول ضروری است.

امکانات رفاهی و نکات مهم برای بازدیدکنندگان

در مجموعه قلعه فلک الافلاک و اطراف آن، امکانات رفاهی برای بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است. این امکانات شامل سرویس های بهداشتی، پارکینگ برای خودروهای شخصی، و فروشگاه های عرضه سوغات و صنایع دستی لرستان می شود. برای تجربه بهتر بازدید، به نکات زیر توجه کنید:

• پوشیدن کفش مناسب برای پیاده روی و بالا رفتن از پله ها توصیه می شود، زیرا قلعه دارای سطوح ناهموار و پله های متعدد است.
• به دلیل ارتفاع قلعه و قرارگیری آن بر روی تپه، ممکن است کمی پیاده روی در سربالایی داشته باشید.
• به آثار تاریخی احترام بگذارید و از هرگونه آسیب رساندن به آن ها خودداری کنید.
• عکاسی در بیشتر بخش های قلعه مجاز است، اما از استفاده از فلاش در داخل موزه ها که ممکن است به آثار آسیب برساند، پرهیز کنید.

رستوران ها و کافه های اطراف قلعه

پس از بازدید از قلعه و موزه های آن، می توانید در یکی از رستوران ها و کافه های اطراف، غذایی لذیذ میل کنید یا خستگی را با یک نوشیدنی گوارا از تن بدر کنید. خرم آباد دارای رستوران های سنتی و مدرن متعددی است که انواع غذاهای محلی و بین المللی را عرضه می کنند. برخی از این مکان ها در نزدیکی قلعه قرار گرفته اند و دسترسی به آن ها آسان است.

جاذبه های دیدنی اطراف قلعه فلک الافلاک: گشتی در خرم آباد

سفر به خرم آباد تنها به بازدید از قلعه فلک الافلاک محدود نمی شود. این شهر و اطراف آن، سرشار از جاذبه های تاریخی، طبیعی و فرهنگی است که می توانند تجربه سفر شما را تکمیل و خاطره انگیزتر کنند. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین این جاذبه ها می پردازیم:

گرداب سنگی

گرداب سنگی، بنایی دایره ای شکل و تاریخی است که از دوران ساسانیان به یادگار مانده است. این سازه از سنگ، ساروج و گچ ساخته شده و وظیفه جمع آوری، کنترل و هدایت آب چشمه های اطراف را برای مصارف کشاورزی و شهری بر عهده داشته است. گرداب سنگی با مهندسی شگفت انگیز خود، شاهدی بر دانش پیشینیان در مدیریت منابع آب است.

پل شاپوری (پل شکسته)

پل شاپوری، معروف به پل شکسته، یکی از شاهکارهای معماری ساسانیان در خرم آباد است. این پل باستانی که در گذشته نقش حیاتی در اتصال مسیرهای عبور کاروان ها و مبادلات تجاری ایفا می کرده، با پایه های مستحکم و طاق های قوسی خود، جلوه ای از هنر مهندسی دوران باستان را به نمایش می گذارد. گرچه بخش هایی از آن تخریب شده، اما همچنان شکوه و صلابت خود را حفظ کرده است.

دریاچه کیو

دریاچه کیو، یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی درون شهری خرم آباد است. این دریاچه طبیعی با آب زلال و آبی رنگ خود (نام کیو در گویش محلی به معنای کبود و آبی است)، به محلی دلنشین برای تفریح، قایق سواری و استراحت تبدیل شده است. اطراف دریاچه، فضای سبز و امکانات تفریحی مناسبی برای خانواده ها و گردشگران فراهم آورده است.

مناره آجری

مناره آجری خرم آباد، بنایی بلند و استوار با قدمتی حدود ۹۰۰ سال است که به دوران سلجوقیان بازمی گردد. این مناره با ارتفاعی حدود ۳۰ متر، در گذشته به عنوان برج دیده بانی و راهنما برای کاروان هایی که از مسیرهای اطراف عبور می کردند، مورد استفاده قرار می گرفته است. معماری ساده اما مستحکم آن، نمونه ای از هنر آجرکاری در دوره اسلامی است.

آبشار بیشه

یکی از زیباترین و مشهورترین آبشارهای ایران، آبشار بیشه است که در فاصله نسبتاً کمی از خرم آباد و در دل طبیعت بکر زاگرس قرار دارد. این آبشار با چندین طبقه و محیط سرسبز و جنگلی اطرافش، مقصدی ایده آل برای طبیعت گردان و عکاسان است. صدای ریزش آب و طراوت هوای منطقه، تجربه ای فراموش نشدنی را رقم می زند.

مخمل کوه

مخمل کوه، نام کوهی است در نزدیکی خرم آباد که به دلیل پوشش گیاهی خاص و گل سنگ های سبزرنگ در دامنه خود، به ویژه در فصل بهار، منظره ای مخملی و چشم نواز ایجاد می کند. این زیبایی طبیعی، مخمل کوه را به یکی از جاذبه های محبوب برای کوهنوردان و طبیعت دوستان تبدیل کرده است.

حمام گپ

حمام گپ، یکی دیگر از بناهای تاریخی خرم آباد است که قدمت آن به دوران صفویه بازمی گردد. این حمام قدیمی که بر پایه چهار ستون سنگی استوار شده، امروزه کاربری خود را تغییر داده و به یک مجموعه فرهنگی و پذیرایی تبدیل شده است. معماری سنتی و فضای دلنشین آن، بازدیدکنندگان را به گذشته می برد.

سنگ نبشته خرم آباد

سنگ نبشته خرم آباد، یک اثر تاریخی مربوط به دوران سلجوقیان است که بر روی صخره ای حکاکی شده است. این کتیبه به خط کوفی و زبان فارسی، حاوی فرمانی از سوی پادشاهان سلجوقی درباره مسائل مالیاتی، چرای دام و برخی سنت های ممنوعه است. این سنگ نبشته، سندی ارزشمند از نظام حقوقی و اجتماعی آن دوران به شمار می رود.

خرم آباد فراتر از قلعه فلک الافلاک، گنجینه ای از طبیعت بکر و تاریخ کهن است که با آبشارهای خروشان، پل های ساسانی و دریاچه های آرام، هر گردشگری را به خود فرامی خواند.

نتیجه گیری: شکوه ابدی فلک الافلاک در قلب لرستان

قلعه فلک الافلاک، بیش از یک بنای تاریخی، نمادی زنده از پایداری، شکوه و عمق تاریخی سرزمین ایران است. این دژ باشکوه با معماری منحصر به فرد، پیشینه ۱۷۰۰ ساله و نقش محوری در ادوار مختلف، نه تنها نگین خرم آباد، بلکه یکی از مهم ترین جاذبه های میراث فرهنگی کشور به شمار می آید. از دژ نظامی ساسانی تا مقر اتابکان و سپس موزه ای برای نمایش گنجینه های باستانی و مردم شناسی، فلک الافلاک همواره در قلب تحولات این سرزمین جای داشته است. بازدید از این قلعه، فرصتی بی نظیر برای لمس تاریخ، غرق شدن در شکوه معماری و آشنایی با فرهنگ غنی لرستان است. پس، با برنامه ریزی یک سفر به خرم آباد، از این دژ پرآوازه و جاذبه های دل انگیز اطراف آن دیدن کنید و خاطره ای فراموش نشدنی از سفر به قلب زاگرس را برای خود رقم بزنید.