مهریه چه زمانی به زن تعلق میگیرد؟ بررسی جامع قوانین و شرایط مطالبه مهریه 1404

مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد دائم یا موقت به مالکیت زن درمی آید و او می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. این حق مالی، شرعاً و قانوناً به زن تعلق گرفته و از زمان عقد قابل وصول است، هرچند شرایط و روش های مطالبه و دریافت آن در موقعیت های مختلف حقوقی متفاوت خواهد بود.

مهریه، یکی از مهم ترین حقوق مالی است که شرع اسلام و قوانین مدنی ایران برای زن در نظر گرفته اند. این حق، که در زمان عقد نکاح تعیین و در سند ازدواج ثبت می شود، پشتوانه مالی مهمی برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن محسوب می شود. آگاهی از مبانی قانونی، شرایط مطالبه و مواردی که ممکن است بر تعلق یا عدم تعلق مهریه تأثیر بگذارند، برای هر دو طرف ازدواج ضروری است. این دانش به زوجین کمک می کند تا با درک روشنی از حقوق و تعهدات خود، تصمیمات آگاهانه تری در زندگی مشترک و در صورت بروز چالش های حقوقی اتخاذ کنند.

مبنای قانونی مالکیت مهریه: از چه زمانی زن صاحب مهریه می شود؟

یکی از سؤالات بنیادین در مورد مهریه، زمان دقیق مالکیت زن بر این حق مالی است. بسیاری از افراد تصور می کنند که تعلق مهریه منوط به شروع زندگی مشترک، نزدیکی یا حتی وقوع طلاق است، در حالی که قانون مدنی ایران دیدگاه متفاوتی دارد. این بخش به بررسی مبنای قانونی مالکیت مهریه و انواع آن می پردازد.

مالکیت به محض عقد (ماده 1082 قانون مدنی)

بر اساس ماده 1082 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بکند.» این ماده به صراحت بیان می کند که مالکیت مهریه، فارغ از هرگونه شرط و تنها با جاری شدن صیغه عقد نکاح (اعم از دائم یا موقت)، به زن منتقل می شود. این یعنی زن از همان لحظه خواندن خطبه عقد، صاحب قانونی مهریه خود است و می تواند هرگونه تصرف مالی، از جمله مطالبه، بخشش، هبه یا حتی فروش آن را انجام دهد. این حق مالی حتی قبل از شروع زندگی مشترک یا نزدیکی ایجاد می شود و نیازی به گذر زمان یا وقوع اتفاق خاصی برای اثبات آن نیست.

نکته مهم اینجاست که مالکیت زن بر مهریه، یک مالکیت کامل و بلامنازع است. این مالکیت به مرد اجازه نمی دهد که بدون رضایت زن، در مهریه تصرف کند یا آن را به شخص دیگری انتقال دهد. زن می تواند با آزادی کامل و بدون نیاز به اجازه همسر، مهریه خود را مطالبه کرده و در آن تصرف کند. این موضوع نشان دهنده اهمیت و جایگاه بالای مهریه در نظام حقوقی ایران به عنوان یک حق مستقل و مسلم برای زن است.

انواع مهریه و تأثیر آن بر زمان و نحوه مطالبه

مهریه انواع مختلفی دارد که هر یک از آن ها، اگرچه زمان تعلق اصل حق را تغییر نمی دهند، اما بر نحوه و شرایط مطالبه و وصول آن تأثیرگذار هستند. شناخت این انواع، برای درک کامل حقوق و وظایف زوجین ضروری است.

مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه رایج ترین نوع مهریه است که در اکثر عقود نکاح در ایران تعیین می شود. کلمه عندالمطالبه به معنای به محض درخواست است. این بدان معناست که به محض جاری شدن صیغه عقد، زن می تواند هر زمان که بخواهد، مهریه خود را از مرد مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است.

برای مطالبه مهریه عندالمطالبه، زن نیازی به اثبات عدم تمکین مرد، طلاق یا هر شرط دیگری ندارد. حتی اگر زن و مرد در طول زندگی مشترک و در کمال آرامش زندگی کنند، زن می تواند مهریه خود را از مرد بخواهد. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طریق مراجع قانونی (دفترخانه، اداره ثبت یا دادگاه) اقدام به مطالبه و وصول آن کند و حتی در صورت توانایی مالی مرد و عدم پرداخت، امکان توقیف اموال و حقوق وی وجود دارد.

مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه نوع دیگری از مهریه است که در آن، پرداخت مهریه مشروط به توانایی و استطاعت مالی مرد است. عندالاستطاعه به معنای در صورت توانایی است. در این حالت، زن زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت کند مرد دارای تمکن مالی برای پرداخت آن است.

تفاوت کلیدی مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در همین نقطه است. در مهریه عندالاستطاعه، بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است. اگر مرد قادر به پرداخت مهریه نباشد، زن نمی تواند او را تحت فشار قرار دهد یا حکم جلب وی را بگیرد. این نوع مهریه، عموماً برای جلوگیری از حبس مردان ناتوان از پرداخت مهریه و با هدف کاهش چالش های حقوقی در نظر گرفته شده است.

مهرالمسمی، مهرالمثل، مهرالمتعه، مهرالسنه

علاوه بر دسته بندی عندالمطالبه و عندالاستطاعه، مهریه می تواند بر اساس زمان و نحوه تعیین آن نیز به انواع دیگری تقسیم شود:

• مهرالمسمی: این رایج ترین نوع مهریه است که مقدار و جنس آن با توافق زوجین در هنگام عقد نکاح تعیین و در سند ازدواج ثبت می شود. نام مسمی به معنای نام برده شده یا مشخص شده است.
• مهرالمثل: در صورتی که مهریه در عقد نکاح تعیین نشده باشد یا تعیین آن باطل باشد و بین زوجین نزدیکی واقع شده باشد، زن مستحق مهرالمثل است. مهرالمثل بر اساس وضعیت و شأن زن (از نظر خانوادگی، تحصیلات، زیبایی و…) و عرف جامعه تعیین می شود.
• مهرالمتعه: اگر مهریه در عقد نکاح تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی، مرد زن را طلاق دهد، به زن مهرالمتعه تعلق می گیرد. میزان مهرالمتعه با توجه به وضعیت مالی و اقتصادی مرد و بر اساس عرف تعیین می شود.
• مهرالسنه: مهریه ای است که میزان آن برابر با مهریه حضرت فاطمه زهرا (س)، یعنی پانصد درهم نقره، تعیین می شود. ارزش این میزان نقره به نرخ روز محاسبه و پرداخت می گردد.

شرایط مطالبه و دریافت مهریه در موقعیت های خاص

همانطور که اشاره شد، مهریه به محض عقد به مالکیت زن درمی آید، اما شرایط و مراحل مطالبه و دریافت آن می تواند در موقعیت های مختلف حقوقی متفاوت باشد. در این بخش، به بررسی این شرایط در حالات گوناگون می پردازیم.

مطالبه مهریه در طول زندگی مشترک (بدون طلاق)

زن حق دارد در هر زمان، حتی بدون قصد طلاق و در طول زندگی مشترک، مهریه خود را از همسرش مطالبه کند. این حق، از حقوق مالی مستقل زن است و ارتباطی به ادامه یا عدم ادامه زندگی زناشویی ندارد.

مراحل مطالبه مهریه بدون طلاق:

1. درخواست از دفترخانه ثبت ازدواج: زن می تواند با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، درخواست صدور اجراییه مهریه را بنماید. دفترخانه پس از بررسی، اجراییه را صادر و به مرد ابلاغ می کند تا ظرف ۱۰ روز مهریه را پرداخت کند.
2. مراجعه به اداره ثبت اسناد: در صورت عدم پرداخت از طریق دفترخانه، زن می تواند با اجراییه به اداره ثبت محل مراجعه کرده و درخواست توقیف اموال مرد را ارائه دهد. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، حقوق، اموال منقول و غیرمنقول (مانند خانه، زمین، خودرو) باشد.
3. اقامه دعوی در دادگاه خانواده: اگر مهریه از طریق ثبت قابل وصول نباشد (مثلاً مرد مالی برای توقیف نداشته باشد) یا زن ترجیح دهد، می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، مطالبه مهریه خود را پیگیری کند. دادگاه پس از بررسی و صدور حکم، مراحل اجرایی آن را طی خواهد کرد.

در هر یک از این مراحل، در صورت وجود توانایی مالی و عدم پرداخت مهریه توسط مرد، زن می تواند اقدام به توقیف اموال و حتی جلب (در شرایط خاص و تا سقف قانونی) مرد کند.

مهریه در صورت باکره بودن زن (قبل از نزدیکی)

وضعیت تعلق مهریه در صورتی که طلاق قبل از وقوع نزدیکی (رابطه زناشویی) رخ دهد، متفاوت است. قانون مدنی در این خصوص تمایز قائل شده است:

• طلاق قبل از نزدیکی: بر اساس ماده 1092 قانون مدنی، اگر طلاق قبل از نزدیکی واقع شود، زن مستحق نصف مهریه تعیین شده است. حتی اگر زن مهریه کامل خود را قبلاً دریافت کرده باشد، مرد می تواند نیمی از آن را استرداد کند.
• نحوه اثبات باکره بودن: برای اثبات باکره بودن، زن باید گواهی پزشکی قانونی ارائه دهد. این گواهی برای اثبات عدم وقوع رابطه زناشویی قبل از طلاق ضروری است.
• فوت مرد قبل از نزدیکی: اگر مرد قبل از نزدیکی فوت کند و مهریه مشخص شده باشد، تمام مهریه به زن باکره تعلق می گیرد و او می تواند آن را از ماترک (ارث) مرد مطالبه کند.

مهریه در عقد موقت (صیغه)

عقد موقت یا صیغه، نیز مانند عقد دائم، موجب تعلق مهریه به زن می شود، اما با شرایط خاصی:

• تعلق به محض عقد: در عقد موقت نیز به محض جاری شدن صیغه و به شرط تعیین مهریه در زمان عقد، زن مالک مهریه می شود.
• اهمیت تعیین مهریه: بر خلاف عقد دائم که در صورت عدم تعیین مهریه، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد، در عقد موقت حتماً باید مهریه تعیین شود. در غیر این صورت، عقد باطل است و هیچ مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد.
• اهمیت ثبت عقد موقت: برای مطالبه رسمی مهریه، در شرایطی که عقد موقت به دلایلی مانند بارداری زن یا توافق طرفین لازم التسلیم باشد، ثبت آن اهمیت پیدا می کند. اگر عقد ثبت نشده باشد، اثبات وجود آن و تعیین مهریه از طریق شهود یا سایر دلایل قانونی صورت می گیرد.

مهریه در صورت فوت یکی از زوجین

مرگ نیز بر وضعیت مهریه تأثیرگذار است و در هر دو حالت فوت مرد یا فوت زن، قوانین خاصی اعمال می شود:

• فوت مرد: اگر مرد فوت کند، مهریه زن از ماترک (اموال به جا مانده از متوفی) او پرداخت می شود. در این حالت، زن به عنوان یکی از طلبکاران متوفی محسوب شده و حق مطالبه مهریه خود را پیش از تقسیم ارث بین وراث دارد. حتی اگر قبل از فوت نزدیکی واقع نشده باشد، تمام مهریه به زن تعلق می گیرد.
• فوت زن: اگر زن فوت کند، حق مهریه او به ورثه اش (شامل همسر، فرزندان، پدر و مادر) منتقل می شود. ورثه زن می توانند مهریه او را از مرد مطالبه کنند.

مهریه در انواع طلاق

نوع طلاق نیز می تواند بر نحوه مطالبه و شرایط مهریه تأثیرگذار باشد:

• طلاق رجعی و بائن: در طلاق رجعی (که مرد در زمان عده می تواند به همسرش رجوع کند)، حق مهریه زن کماکان محفوظ است و او می تواند در طول عده آن را مطالبه کند. در طلاق بائن (که مرد حق رجوع ندارد)، نیز مهریه به زن تعلق می گیرد و باید پرداخت شود، مگر در مواردی خاص مانند بخشش مهریه.
• طلاق خلع و مبارات: این دو نوع طلاق، با توافق و رضایت زن برای طلاق صورت می گیرد که در آن زن مالی (معمولاً مهریه یا بخشی از آن) را به مرد می بخشد تا او را راضی به طلاق کند. در طلاق خلع، زن می تواند در زمان عده از بخشش مهریه خود رجوع کند و در این صورت طلاق به رجعی تبدیل می شود. در طلاق مبارات، امکان رجوع از بذل مهریه وجود ندارد.
• طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زوجین بر سر تمامی مسائل، از جمله نحوه و میزان پرداخت مهریه، حضانت فرزندان، نفقه و اجرت المثل، به توافق می رسند. این توافق در دادنامه طلاق درج شده و لازم الاجرا است.

بر اساس ماده 1082 قانون مدنی، مالکیت مهریه تنها با جاری شدن صیغه عقد نکاح، به زن منتقل می شود و او می تواند هرگونه تصرف مالی در آن داشته باشد.

شرایطی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد یا بخشی از آن ساقط می شود (تصحیح باورهای غلط)

تصورات غلط بسیاری در مورد مهریه و شرایط تعلق آن در جامعه وجود دارد. در حالی که مهریه یک حق شرعی و قانونی ثابت برای زن است، در برخی شرایط خاص، ممکن است تمام یا بخشی از آن به زن تعلق نگیرد یا ساقط شود. شناخت این موارد برای جلوگیری از سردرگمی و اتخاذ تصمیمات حقوقی صحیح، حیاتی است.

بذل (بخشش) مهریه توسط زن

یکی از راه هایی که زن می تواند حق مهریه خود را از دست بدهد، بخشش (بذل) آن به همسرش است. این بخشش باید با رضایت و اختیار کامل زن و پس از جاری شدن صیغه عقد صورت گیرد. بذل مهریه می تواند به صورت شفاهی، در یک دست نوشته یا به صورت رسمی در دفتر اسناد رسمی انجام شود.

نکات مهم در مورد بخشش مهریه:

• اختیاری بودن: بخشش مهریه باید کاملاً اختیاری و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری از سوی زن باشد.
• پس از عقد: این بخشش تنها پس از جاری شدن عقد نکاح معتبر است. هرگونه توافق قبل از عقد برای بخشش مهریه، اعتبار حقوقی ندارد.
• امکان رجوع: در برخی موارد، امکان رجوع از بذل مهریه وجود دارد. به عنوان مثال، در طلاق خلع، زن می تواند در زمان عده از بخشش مهریه خود رجوع کند. همچنین اگر بخشش مهریه به شکل هبه (هدیه) باشد، در شرایط خاصی امکان رجوع از هبه وجود دارد. اما اگر به شکل ابراء ذمه باشد، امکان رجوع از آن نیست.

فسخ نکاح به دلیل عیوب یا تدلیس

فسخ نکاح به دلیل وجود برخی عیوب خاص در یکی از زوجین یا به دلیل تدلیس (فریب کاری) در ازدواج، بر تعلق مهریه تأثیرگذار است:

• فسخ قبل از نزدیکی: اگر نکاح به دلیل عیوب یا تدلیس (مثلاً پنهان کردن عیب جسمی یا بیماری صعب العلاج) قبل از نزدیکی فسخ شود، هیچ مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد.
• فسخ بعد از نزدیکی: اگر فسخ نکاح بعد از وقوع نزدیکی باشد، زن مستحق مهرالمثل است. در این حالت، میزان مهریه بر اساس شأن زن و عرف جامعه تعیین می شود، نه بر اساس مهرالمسمی که در عقد تعیین شده بود.

بطلان عقد نکاح

عقد نکاح ممکن است به دلایلی از اساس باطل باشد (مانند ازدواج با محارم، ازدواج با وجود همسر دیگر بدون رعایت شرایط قانونی، یا عدم وجود شرایط لازم برای صحت عقد). در صورت بطلان عقد نکاح:

• اصولاً عدم تعلق مهریه: به طور کلی، در صورت باطل بودن عقد، اصولاً هیچ مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد؛ زیرا اساس و بنیان حقوقی ازدواج از ابتدا صحیح نبوده است.
• استثنا: تعلق مهرالمثل در شرایط خاص: یک استثنا وجود دارد. اگر زن جاهل به بطلان عقد باشد (یعنی نداند که عقد باطل است) و نزدیکی نیز بین او و مرد واقع شده باشد، در این صورت زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.

تصورات غلط رایج

بسیاری از باورهای رایج در جامعه در مورد عدم تعلق مهریه، از نظر قانونی نادرست هستند و باید تصحیح شوند:

• خیانت زن: یکی از شایع ترین باورهای غلط این است که اگر زن مرتکب خیانت شود، حق دریافت مهریه خود را از دست می دهد. این باور کاملاً اشتباه است. مهریه یک حق مالی است که به محض عقد به زن تعلق می گیرد و هیچ ارتباطی به مسائل اخلاقی یا رفتاری زن (مانند خیانت یا حتی ارتکاب جرم) ندارد. بنابراین، خیانت زن هیچ تأثیری بر حق او برای دریافت مهریه نخواهد داشت و مهریه کماکان به او تعلق می گیرد.
• عدم تمکین زن (نشوز): تصور دیگر این است که اگر زن از تمکین (ادای وظایف زناشویی) خودداری کند، مهریه به او تعلق نمی گیرد. این نیز نادرست است. عدم تمکین زن (نشوز) تنها باعث عدم تعلق نفقه به او می شود و مرد موظف به پرداخت نفقه نخواهد بود. اما حق مهریه زن، مستقل از تمکین او، همچنان پابرجا است و او می تواند آن را مطالبه کند.
• ترک منزل توسط زن: ترک منزل مشترک توسط زن نیز، مانند عدم تمکین، هیچ تأثیری بر حق مهریه او ندارد. زن با ترک منزل، ممکن است حق نفقه خود را از دست بدهد، اما حق مهریه او کماکان محفوظ است و او می تواند آن را مطالبه کند.

این تصحیح باورهای غلط نشان می دهد که قانون ایران در مورد مهریه بسیار روشن و دقیق عمل می کند و هرگونه شروط ضمنی یا عرفی که با نص صریح قانون در تضاد باشد، از اعتبار ساقط است.

نکات حقوقی مهم در مورد مهریه و چالش های اجرایی

مطالبه و وصول مهریه می تواند فرآیندی پیچیده و دارای چالش های حقوقی باشد. آگاهی از برخی نکات کلیدی و قوانین مرتبط، به زوجین کمک می کند تا با دید بازتری به این موضوع نگاه کنند و در صورت لزوم، تصمیمات درستی اتخاذ نمایند.

قانون 110 سکه (حد نصاب حبس)

یکی از مهم ترین و در عین حال، پربحث ترین قوانین مرتبط با مهریه، قانون 110 سکه است. این قانون که در سال های اخیر به منظور جلوگیری از حبس طولانی مدت بدهکاران مهریه تصویب شده، به معنای سقف مهریه نیست. بلکه، 110 سکه بهار آزادی، حد نصاب برای اعمال ضمانت اجرای کیفری (حبس) مرد است.

این بدان معناست که:

• اگر مهریه زن تا 110 سکه یا کمتر از آن باشد، در صورت عدم پرداخت و اثبات استطاعت مالی مرد، می توان برای او حکم جلب و حبس صادر کرد.
• اگر مهریه زن بیش از 110 سکه باشد، مرد تنها تا سقف 110 سکه بهار آزادی، مشمول ضمانت اجرای کیفری (حبس) خواهد بود. اما مهریه بیشتر از 110 سکه کماکان حق زن است و مرد موظف به پرداخت آن است. این میزان مازاد بر 110 سکه، صرفاً از طریق توقیف اموال و به صورت حقوقی قابل مطالبه است و دیگر برای آن حکم حبس صادر نمی شود.

این قانون با هدف حبس زدایی و کاهش تعداد زندانیان مهریه تدوین شده است، اما حق مالی زن برای دریافت تمام مهریه اش را از بین نمی برد.

اعسار و تقسیط مهریه

در بسیاری از موارد، مرد توانایی پرداخت یکجای تمام مهریه را ندارد. در چنین شرایطی، مرد می تواند با ارائه دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) به دادگاه، درخواست تقسیط مهریه را بنماید. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد، شغل، درآمد، اموال و میزان بدهی های او، در صورت احراز اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند.

نکات مهم در مورد اعسار و تقسیط مهریه:

• اثبات اعسار: بار اثبات اعسار بر عهده مرد است. او باید مدارک و شواهد کافی برای اثبات ناتوانی مالی خود را به دادگاه ارائه دهد.
• نحوه قسط بندی: دادگاه با توجه به وضعیت مالی مرد، معمولاً مبلغی را به عنوان پیش قسط و سپس اقساط ماهانه را تعیین می کند.
• تغییر شرایط: در صورتی که پس از صدور حکم تقسیط، وضعیت مالی مرد بهبود یابد، زن می تواند درخواست تعدیل اقساط را به دادگاه ارائه دهد. بالعکس، اگر وضعیت مالی مرد بدتر شود، او نیز می تواند درخواست تعدیل اقساط را بنماید.

محاسبه مهریه به نرخ روز

با توجه به تورم و تغییرات ارزش پول، نحوه محاسبه مهریه (به ویژه سکه و وجه نقد) به نرخ روز از اهمیت بالایی برخوردار است. تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی بیان می کند: «چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین مهریه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود، محاسبه و پرداخت خواهد شد.»

نحوه محاسبه:

• مهریه سکه: اگر مهریه به صورت سکه (مثلاً سکه بهار آزادی) تعیین شده باشد، ارزش آن بر اساس قیمت روز سکه در زمان مطالبه و پرداخت محاسبه می شود.
• مهریه وجه نقد: اگر مهریه به صورت وجه نقد تعیین شده باشد، مبلغ آن بر اساس شاخص تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی به نرخ روز محاسبه و تعدیل می شود.

این مکانیسم به منظور حفظ ارزش واقعی مهریه در طول زمان و جبران کاهش قدرت خرید پول در نظر گرفته شده است.

نقش وکیل متخصص خانواده

با توجه به پیچیدگی های قوانین مربوط به مهریه و تفاوت در شرایط هر پرونده، مشاوره و استفاده از وکیل متخصص خانواده از اهمیت بسزایی برخوردار است. یک وکیل مجرب می تواند:

• راهنمایی های حقوقی دقیق و به روز ارائه دهد.
• در مراحل قانونی مطالبه یا دفاع از پرونده، از جمله تنظیم دادخواست، جمع آوری مدارک، پیگیری در دادگاه و اداره ثبت، نماینده موکل باشد.
• به حل و فصل اختلافات به صورت مسالمت آمیز یا از طریق مذاکره کمک کند.
• از حقوق موکل به بهترین شکل ممکن دفاع کرده و از تضییع آن جلوگیری نماید.

عدم آگاهی از قوانین یا اشتباه در روند حقوقی، می تواند به از دست دادن حقوق مالی یا تحمل هزینه های سنگین منجر شود. بنابراین، توصیه می شود در تمامی مراحل مربوط به مهریه، از تخصص و تجربه وکلای خانواده بهره گرفته شود.

قانون ۱۱۰ سکه بهار آزادی، تنها حد نصابی برای اعمال ضمانت اجرای کیفری (حبس) مرد است و مهریه بیشتر از این میزان، کماکان حق زن است و باید از طریق توقیف اموال پرداخت شود.

نتیجه گیری

مهریه یک حق مالی اساسی و تضمین شده برای زن است که به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح به ملکیت او درمی آید. این حق، فارغ از شروع زندگی مشترک یا حتی وقوع نزدیکی، برای زن ایجاد می شود و او می تواند در هر زمان آن را مطالبه کند. با این حال، شرایط مطالبه و دریافت مهریه در موقعیت های خاصی مانند باکره بودن زن، عقد موقت، فوت یکی از زوجین، یا انواع طلاق، دارای جزئیات و تفاوت های حقوقی است.

آگاهی از مبانی قانونی مهریه، انواع آن (عندالمطالبه، عندالاستطاعه و…)، و شرایطی که ممکن است بر تعلق یا عدم تعلق مهریه تأثیر بگذارند (مانند بخشش مهریه، فسخ یا بطلان نکاح) برای هر دو طرف ازدواج ضروری است. همچنین، تصحیح باورهای غلط رایج، از جمله عدم تأثیر خیانت یا عدم تمکین زن بر حق مهریه، اهمیت فراوانی دارد. چالش های اجرایی مانند قانون 110 سکه و امکان اعسار و تقسیط مهریه، پیچیدگی های این حوزه را افزایش می دهند.

با توجه به ابعاد حقوقی و گاه پیچیده مسائل مربوط به مهریه، کسب آگاهی جامع و در صورت لزوم، مشاوره با وکیل متخصص خانواده، نقش کلیدی در حفظ حقوق و اتخاذ تصمیمات صحیح و آگاهانه ایفا می کند. این رویکرد نه تنها به حل و فصل عادلانه اختلافات کمک می کند، بلکه می تواند از بروز مشکلات و تبعات ناخواسته حقوقی در آینده نیز پیشگیری نماید.

سوالات متداول

مهریه دقیقاً از چه زمانی به زن تعلق می گیرد؟

مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد دائم یا موقت به مالکیت زن درمی آید و او می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.

آیا بلافاصله بعد از جاری شدن عقد می توان مهریه را مطالبه کرد؟

بله، مهریه حق زن به محض عقد است و زن می تواند حتی قبل از شروع زندگی مشترک یا نزدیکی، آن را از مرد مطالبه کند.

در صورت فوت شوهر، آیا مهریه به زن می رسد؟

بله، در صورت فوت شوهر، مهریه زن از ماترک (ارث) او پرداخت می شود و زن به عنوان یکی از طلبکاران متوفی محسوب می شود.

اگر زن خیانت کند، آیا مهریه اش باطل می شود؟

خیر، خیانت زن هیچ تأثیری بر حق دریافت مهریه او ندارد. مهریه یک حق مالی مستقل است که با عقد ازدواج ایجاد می شود.

قانون 110 سکه در مورد مهریه به چه معناست؟

این قانون به معنای سقف مهریه نیست، بلکه حد نصابی برای اعمال ضمانت اجرای کیفری (حبس) مرد است. مهریه بیشتر از 110 سکه نیز کماکان حق زن است و باید پرداخت شود، اما برای مازاد بر 110 سکه حکم حبس صادر نمی شود.

آیا مرد می تواند درخواست قسط بندی مهریه را بدهد؟

بله، در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند با ارائه دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) به دادگاه، درخواست تقسیط مهریه را بنماید.

اگر مهریه در عقد موقت تعیین نشود، تکلیف چیست؟

در عقد موقت، تعیین مهریه یک شرط صحت عقد است. اگر مهریه تعیین نشود، عقد باطل است و هیچ مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد.