فسخ نکاح به دلیل بیماری روانی

زمانی که یکی از زوجین به بیماری روانی مبتلا باشد، این وضعیت می تواند پایه های زندگی مشترک را متزلزل کرده و سوالاتی جدی درباره ادامه رابطه زناشویی مطرح کند. در چنین شرایطی، قانون گذار ایران حق فسخ نکاح را تحت شرایط خاصی برای طرف مقابل پیش بینی کرده است. فسخ نکاح به دلیل بیماری روانی، راهکاری حقوقی است که به انحلال عقد نکاح منجر می شود و تفاوت های بنیادینی با طلاق دارد. درک دقیق این تفاوت ها، شرایط قانونی، نحوه اثبات بیماری و پیامدهای آن از جمله مسائل مالی، برای افرادی که با این چالش مواجه هستند، بسیار حیاتی است.

مبانی قانونی فسخ نکاح به دلیل جنون

قانون مدنی ایران برای حمایت از حقوق زوجین و حفظ سلامت کانون خانواده، مواردی را به عنوان عیوب موجب فسخ نکاح برشمرده است. جنون یا بیماری روانی شدید یکی از این عیوب است که می تواند حق فسخ را برای طرف مقابل ایجاد کند. این بخش به تفصیل به مبانی قانونی این حق می پردازد.

تعریف جنون در قانون مدنی ایران (مواد 1121، 1122، 1123 و 1125)

ماده 1121 قانون مدنی ایران به صراحت بیان می دارد: «جنون هر یک از زوجین به شرط استقرار، اعم از این که مستمر یا ادواری باشد برای طرف مقابل موجب حق فسخ است.» این ماده به وضوح جنون را به عنوان یکی از مهم ترین عیوب موجب فسخ نکاح معرفی می کند. نکته کلیدی در این ماده، واژه استقرار است که نشان دهنده لزوم ثبات و دوام این وضعیت است، خواه به صورت دائمی باشد (جنون مستمر) یا به صورت متناوب و دوره ای ظاهر شود (جنون ادواری).

جنون از منظر حقوقی با اختلالات روانی خفیف تر تفاوت دارد. جنون به وضعیتی اطلاق می شود که شخص قادر به درک و تشخیص واقعیت نبوده، اراده و قوه تمییز خود را از دست داده و اعمال و رفتار او خارج از کنترل منطقی باشد. این وضعیت باید به حدی باشد که ادامه زندگی زناشویی را به طور جدی مختل کند. قانون گذار در مواد 1122 و 1123 نیز به ترتیب به عیوب مرد و زن اشاره کرده که جنون در هر دو مورد حق فسخ را ایجاد می کند. ماده 1125 قانون مدنی نیز تأکید دارد: «جنون و عنن در مرد هرگاه بعد از عقد هم حادث شود موجب حق فسخ برای زن خواهد بود.» این ماده به زمان بروز جنون اشاره دارد که چه قبل از عقد و چه بعد از آن، حق فسخ را برای طرف مقابل به رسمیت می شناسد.

بروز جنون می تواند در دو زمان مختلف اتفاق بیفتد:

• اگر جنون قبل از عقد نکاح وجود داشته و طرف مقابل از آن بی اطلاع بوده باشد، این وضعیت می تواند به نوعی تدلیس (فریب در ازدواج) نیز تلقی شود و حق فسخ را ایجاد می کند.
• اگر جنون بعد از عقد نکاح بروز کند و ثابت شود، باز هم حق فسخ برای طرف سالم باقی است. این تفاوت مهمی است که جنون را از برخی دیگر از عیوب متمایز می کند، چرا که بسیاری از عیوب دیگر تنها در صورت وجود قبل از عقد، موجب حق فسخ هستند.

تفاوت فسخ نکاح و طلاق در مواجهه با بیماری روانی

در مواجهه با بیماری روانی همسر، دو راهکار حقوقی اصلی پیش روی افراد قرار دارد: فسخ نکاح و طلاق. اگرچه هر دو به انحلال عقد نکاح منجر می شوند، اما تفاوت های بنیادینی دارند که شناخت آن ها برای تصمیم گیری صحیح ضروری است. فسخ نکاح نوعی از انحلال عقد است که نیازی به تشریفات طلاق و صدور حکم طلاق از سوی دادگاه ندارد و با اراده ذی حق و احراز شرایط قانونی صورت می گیرد.

ویژگی	فسخ نکاح	طلاق
نیاز به اراده زوجین	با اراده ذی حق (یک طرفه) پس از اطلاع از عیب	با اراده زوجین (توافقی)، یا با اراده مرد (یک طرفه)، یا با درخواست زن و حکم دادگاه
ماهیت	انحلال عقد به دلیل وجود عیب در یکی از طرفین	پایان دادن به زندگی مشترک به دلایل مختلف
تشریفات قضایی	نیاز به اثبات عیب و فوریت در اقدام	روند طولانی تر و پیچیده تر با تشریفات خاص
فوریت	دارای فوریت (باید بلافاصله پس از اطلاع اقدام شود)	فوریتی ندارد
مهریه قبل از نزدیکی	اگر فسخ قبل از نزدیکی باشد (به جز عنن)، مهریه تعلق نمی گیرد	نصف مهریه به زن تعلق می گیرد
نفقه و سایر حقوق	پس از فسخ، حق نفقه از بین می رود. اجرت المثل و نحله تعلق نمی گیرد.	امکان مطالبه نفقه، اجرت المثل، نحله و سایر حقوق وجود دارد.
شرط تنصیف اموال	اعمال نمی شود	در صورت وجود شرایط، اعمال می شود

انتخاب فسخ نکاح به دلیل جنون، به جای طلاق، در مواردی که شرایط قانونی آن فراهم باشد، می تواند مزایای خاص خود را داشته باشد. این روش سریع تر بوده و ممکن است پیچیدگی های کمتری نسبت به روند طلاق داشته باشد. علاوه بر این، در برخی موارد مالی، وضعیت مهریه در فسخ نکاح (به ویژه قبل از نزدیکی) متفاوت از طلاق است که می تواند برای طرفین حائز اهمیت باشد. با این حال، اثبات جنون به عنوان یک عیب قانونی، خود مستلزم طی مراحل دقیق و تخصصی است.

شناسایی و اثبات جنون همسر در مراجع قضایی

یکی از چالش برانگیزترین مراحل در فسخ نکاح به دلیل بیماری روانی، شناسایی دقیق و اثبات جنون در دادگاه است. سیستم قضایی به سادگی هر بیماری روانی را جنون تلقی نمی کند و استانداردهای خاصی برای آن دارد.

انواع بیماری های روانی که موجب حق فسخ می شوند

قانون مدنی ایران به صراحت از واژه «جنون» استفاده کرده و نه «بیماری روانی» به معنای عام آن. این تمایز بسیار مهم است. جنون به وضعیتی گفته می شود که در آن فرد قوه تعقل و تشخیص خود را به کلی یا به صورت دوره ای از دست داده و نمی تواند اعمال و رفتار خود را کنترل کند. جنون می تواند مستمر (دائمی) یا ادواری باشد. در جنون مستمر، فرد همیشه در حالت جنون قرار دارد، در حالی که در جنون ادواری، دوره هایی از سلامت و بیماری متناوباً ظاهر می شوند. هر دو نوع جنون، اگر شرایط استقرار را داشته باشند، موجب حق فسخ هستند.

مصادیق بالینی جنون معمولاً شامل اختلالات روان پریشی شدید مانند اسکیزوفرنی در فاز حاد، جنون ناشی از آسیب های مغزی شدید، دمانس های پیشرفته (مانند آلزایمر در مراحل انتهایی) و سایر بیماری هایی است که منجر به از دست رفتن کامل یا تقریباً کامل قوه تمییز و اراده فرد می شوند. در این موارد، فرد توانایی مدیریت زندگی روزمره، تصمیم گیری های منطقی و درک پیامدهای اعمال خود را ندارد.

توضیح این نکته ضروری است که بسیاری از بیماری های روانی رایج تر مانند افسردگی شدید، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال دوقطبی یا اختلالات شخصیت، به تنهایی و بدون رسیدن به حد جنون، موجب حق فسخ نکاح نمی شوند. این بیماری ها، هرچند ممکن است زندگی مشترک را به شدت تحت تأثیر قرار دهند، اما معمولاً قوه تمییز و اراده فرد را به کلی زایل نمی کنند. در چنین مواردی، اگر ادامه زندگی مشترک برای طرف سالم غیرقابل تحمل شود، ممکن است بتوان از طریق عسر و حرج اقدام به طلاق کرد و نه فسخ نکاح.

روش های اثبات جنون همسر

اثبات جنون همسر در دادگاه یک فرایند کاملاً تخصصی و پیچیده است و نیازمند ادله محکم و کارشناسی است. دادگاه نمی تواند صرفاً بر اساس ادعای یکی از طرفین حکم به جنون بدهد. مهم ترین روش های اثبات جنون عبارتند از:

1. ارجاع به پزشکی قانونی: این روش، معتبرترین و اصلی ترین راه برای اثبات جنون است. دادگاه پس از دریافت دادخواست فسخ نکاح به دلیل جنون، معمولاً فرد مورد ادعا را به سازمان پزشکی قانونی ارجاع می دهد.
   • مراحل: فرد به کمیسیون های تخصصی روان پزشکی پزشکی قانونی معرفی می شود. این کمیسیون ها شامل چندین متخصص روان پزشک هستند که با معاینات دقیق، بررسی سوابق پزشکی، انجام تست های روان شناختی و مصاحبه های متعدد، وضعیت روانی فرد را ارزیابی می کنند.
   • نظریه کارشناسی: در نهایت، پزشکی قانونی نظریه کارشناسی خود را در قالب یک گزارش رسمی به دادگاه ارائه می دهد. این گزارش مبنای اصلی تصمیم گیری قاضی خواهد بود.
   • مدت زمان و هزینه ها: فرایند پزشکی قانونی ممکن است زمان بر باشد و هزینه های مربوط به معاینات و کارشناسی نیز باید توسط خواهان پرداخت شود.
2. مدارک پزشکی و سوابق درمانی: هرگونه پرونده پزشکی، سوابق بستری شدن در بیمارستان های روان پزشکی، گزارشات پزشکان متخصص (روان پزشک یا نورولوژیست) که جنون یا بیماری روانی شدید فرد را تأیید می کند، می تواند به عنوان مدرک اثبات ارائه شود. جمع آوری و ارائه این مدارک به دادگاه، از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. شهادت شهود و استشهادیه محلی: شهادت افراد مطلع و نزدیک به زوجین، مانند همسایگان، دوستان یا اعضای خانواده، که رفتارها و علائم جنون آمیز فرد را مشاهده کرده اند، می تواند به عنوان دلیل مؤید در کنار سایر مدارک مورد استفاده قرار گیرد. دادگاه ممکن است تحقیقات محلی را نیز برای بررسی صحت این شهادات انجام دهد.
4. اقرار خود شخص (در صورت امکان) یا اقرار خانواده او: اگر فرد مبتلا به جنون در زمان سلامت نسبی خود یا خانواده او، به وجود بیماری اقرار کنند، این اقرار نیز می تواند به عنوان یک دلیل مورد توجه دادگاه قرار گیرد. البته اعتبار این اقرار با توجه به وضعیت روانی فرد در زمان اقرار سنجیده خواهد شد.

مراحل و روند قضایی فسخ نکاح به دلیل جنون

فسخ نکاح یک اقدام حقوقی است که باید با رعایت تشریفات خاص و در چارچوب قوانین انجام شود. بی توجهی به هر یک از مراحل می تواند منجر به رد دعوا شود. در ادامه، گام های اصلی این فرایند شرح داده می شود.

اهمیت فوریت در اعمال حق فسخ

یکی از نکات بسیار مهم در دعوای فسخ نکاح، رعایت «فوریت» در اعمال این حق است. ماده 1131 قانون مدنی بیان می کند: «حق فسخ فوری است و طرفی که حق فسخ دارد بعد از اطلاع به علت فسخ نکاح، اگر امضاء نکاح کند حق فسخ او ساقط می شود.» این به آن معناست که به محض اطلاع از وجود عیب موجب فسخ (در اینجا جنون)، فرد ذی حق باید بلافاصله اقدام به طرح دعوای فسخ کند.

ملاک تشخیص فوریت توسط دادگاه: تشخیص اینکه آیا حق فسخ به فوریت اعمال شده است یا خیر، بر عهده دادگاه است. دادگاه با در نظر گرفتن عرف، شرایط و موقعیت خواهان (مانند دسترسی به وکیل، توانایی اقدام، سطح آگاهی و…) و همچنین مدت زمانی که از اطلاع وی از عیب گذشته است، قضاوت می کند. تأخیر ناموجه و طولانی در اقامه دعوا، به منزله «امضاء نکاح» تلقی شده و حق فسخ را ساقط می کند. برای مثال، اگر فردی برای سالیان متمادی پس از اطلاع از جنون همسر، به زندگی مشترک ادامه دهد و سپس به دنبال فسخ باشد، دادگاه به احتمال زیاد دعوای او را به دلیل عدم رعایت فوریت رد خواهد کرد. این موضوع به دلیل عدم ثبات زندگی مشترک و جلوگیری از سوءاستفاده از حق فسخ است.

گام های اقامه دعوای فسخ نکاح

طرح دعوای فسخ نکاح به دلیل جنون، نیازمند طی مراحلی مشخص در دادگاه خانواده است:

1. جمع آوری مدارک اولیه:
   • شناسنامه و کارت ملی خواهان.
   • عقدنامه رسمی ازدواج.
   • هرگونه مدارک پزشکی موجود که می تواند به اثبات بیماری روانی همسر کمک کند (مانند سوابق بستری، گزارشات پزشکان).
2. تنظیم و ارائه دادخواست فسخ نکاح:
   • خواهان باید دادخواستی رسمی خطاب به دادگاه خانواده تنظیم کند. در این دادخواست، باید صراحتاً به دلیل فسخ (جنون همسر) و مواد قانونی مربوطه (مانند ماده 1121 قانون مدنی) اشاره شود و خواسته «صدور حکم بر فسخ نکاح به دلیل جنون» باشد.
   • این دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود.
3. پرداخت هزینه های دادرسی: برای ثبت دادخواست و پیگیری پرونده، لازم است هزینه های قانونی دادرسی پرداخت شود.
4. ارجاع به شورای حل اختلاف (در صورت نیاز): در برخی موارد، پیش از ارجاع پرونده به دادگاه، شورای حل اختلاف تلاش می کند تا میان زوجین صلح و سازش ایجاد کند. با این حال، در دعوای فسخ نکاح به دلیل جنون، معمولاً ماهیت موضوع نیازمند رسیدگی قضایی مستقیم است.
5. تعیین وقت رسیدگی در دادگاه: پس از ثبت دادخواست و طی مراحل اولیه، دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و به طرفین ابلاغ می کند.
6. ارجاع به پزشکی قانونی: همان طور که پیش تر ذکر شد، در این مرحله دادگاه برای اثبات جنون همسر، معمولاً دستور ارجاع به سازمان پزشکی قانونی را صادر می کند. نظریه کارشناسی پزشکی قانونی نقش محوری در این پرونده ها دارد.
7. جلسات دادگاه و ارائه دفاعیات: در جلسات دادگاه، طرفین (یا وکلای آن ها) فرصت دارند تا ادله و دفاعیات خود را ارائه دهند.
8. صدور رأی و امکان تجدیدنظر: پس از بررسی تمامی شواهد و مدارک و نظریه پزشکی قانونی، دادگاه رأی مقتضی را صادر می کند. این رأی قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر و سپس فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است.

نقش وکیل متخصص در پرونده های فسخ نکاح

پیچیدگی های حقوقی، لزوم رعایت فوریت، اهمیت اثبات جنون از طریق پزشکی قانونی و مسائل مربوط به مهریه و سایر حقوق مالی، همگی نشان دهنده اهمیت حضور وکیل متخصص در پرونده های فسخ نکاح به دلیل بیماری روانی است. یک وکیل مجرب می تواند:

• به درستی دادخواست را تنظیم کند و از تضییع حق به دلیل نقص شکلی یا ماهوی جلوگیری نماید.
• در جمع آوری مدارک و سوابق پزشکی راهنمایی های لازم را ارائه دهد.
• رعایت مهلت فوریت را پیگیری کند و از ساقط شدن حق فسخ جلوگیری نماید.
• در مراحل پزشکی قانونی و جلسات دادگاه، دفاعیات لازم را به نحو مؤثر ارائه کند.
• در مورد پیامدهای مالی و حقوقی فسخ نکاح، مشاوره های دقیق ارائه دهد.

حضور وکیل متخصص در پرونده های فسخ نکاح به دلیل جنون، نه تنها احتمال موفقیت پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد، بلکه می تواند بار روانی و پیچیدگی های حقوقی را از دوش موکل بردارد و روند کار را تسهیل کند.

پیامدهای حقوقی و مالی فسخ نکاح به دلیل بیماری روانی

فسخ نکاح، مانند طلاق، پیامدهای حقوقی و مالی متعددی برای زوجین دارد. اما این پیامدها در برخی جزئیات با طلاق متفاوت هستند، به ویژه در مورد مهریه و سایر حقوق مالی زن.

وضعیت مهریه در صورت فسخ نکاح به دلیل جنون

یکی از مهم ترین ابعاد مالی فسخ نکاح، تعیین تکلیف مهریه است. وضعیت مهریه در فسخ نکاح بسته به زمان وقوع نزدیکی و همچنین نحوه بروز جنون (خودبه خودی یا با تدلیس) متفاوت است.

1. فسخ قبل از نزدیکی:

   در صورتی که عقد نکاح قبل از وقوع نزدیکی میان زوجین به دلیل جنون یکی از طرفین فسخ شود، اصولاً مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد. این قاعده یک استثنای مهم دارد و آن هم فسخ نکاح به دلیل عنن (ناتوانی جنسی مرد) است که در این صورت زن مستحق نصف مهریه خواهد بود، اما جنون از این قاعده مستثنی است.

2. فسخ بعد از نزدیکی:

   اگر فسخ نکاح پس از وقوع نزدیکی صورت گیرد، دو حالت متفاوت مطرح می شود:

   • جنون خودبه خودی بعد از عقد (بدون پنهان کاری): اگر جنون همسر بعد از عقد نکاح و بدون هیچ گونه پنهان کاری از سوی او یا خانواده اش بروز کرده باشد و سپس نکاح فسخ شود، زن مستحق تمام مهریه خود خواهد بود. در این حالت، زن عیبی نداشته و به او فریب داده نشده است.
   • تدلیس (فریب در ازدواج) و پنهان کردن جنون قبل از عقد: اگر جنون قبل از عقد وجود داشته و زن یا خانواده او عمداً این موضوع را از مرد پنهان کرده باشند (تدلیس)، و مرد به دلیل این فریب، عقد را پس از نزدیکی فسخ کند، در این صورت زن حق مهریه ندارد. اگر مهریه ای قبل از فسخ به زن پرداخت شده باشد، مرد می تواند آن را مسترد نماید. دلیل این امر آن است که عقد بر پایه فریب واقع شده و زن با پنهان کردن عیب خود، حقوق قانونی را از خود ساقط کرده است.

توضیح شفاف این تفاوت ها حائز اهمیت است؛ زیرا میزان مهریه ای که به زن تعلق می گیرد، بستگی به جزئیات پرونده و نحوه اثبات تدلیس یا عدم آن دارد.

سایر حقوق مالی و غیرمالی پس از فسخ

علاوه بر مهریه، فسخ نکاح بر سایر حقوق و تعهدات مالی و غیرمالی زوجین نیز تأثیر می گذارد:

• نفقه: پس از فسخ نکاح، حق نفقه زوجه از بین می رود. در طول مدت دادرسی نیز، اگر زن در عده رجعیه نباشد (که در فسخ نکاح، عده رجعیه وجود ندارد)، نفقه به او تعلق نمی گیرد. البته در عده طلاق رجعی، زن مستحق نفقه است.
• اجرت المثل و نحله: بر خلاف طلاق، در فسخ نکاح، اجرت المثل ایام زندگی مشترک و نحله به زن تعلق نمی گیرد. این حقوق عمدتاً در شرایط طلاق و برای جبران زحمات زن در زندگی مشترک پیش بینی شده اند.
• شرط تنصیف اموال: شرط تنصیف اموال (تقسیم نیمی از اموال کسب شده توسط مرد در طول زندگی مشترک) نیز در فسخ نکاح اعمال نمی شود. این شرط، یکی از شروط ضمن عقد نکاح است که فقط در صورت طلاق به درخواست مرد یا طلاق به دلیل عدم تمکین زن، قابل اجرا است.
• حضانت فرزندان: فسخ نکاح بر حضانت فرزندان به طور مستقیم تأثیری ندارد. دادگاه در هر صورت، حضانت فرزندان را با توجه به مصلحت کودک و شرایط والدین تعیین خواهد کرد. وضعیت روانی والدین، توانایی آن ها در نگهداری و تربیت فرزند، و محیطی که برای کودک فراهم می کنند، همگی در تصمیم گیری دادگاه مؤثر خواهند بود.
• فریب در ازدواج (تدلیس) و مجازات آن: اگر پنهان کردن جنون در ازدواج، با قصد فریب طرف مقابل صورت گرفته باشد، این موضوع می تواند علاوه بر حق فسخ نکاح، جنبه کیفری نیز پیدا کند. ماده 647 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: «چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن ها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال محکوم می گردد.» پنهان کردن یک بیماری جدی مانند جنون که بر اساس آن طرف مقابل تصمیم به ازدواج گرفته است، می تواند مصداق بارز فریب در ازدواج تلقی شود. در این صورت، شخص فریب خورده می تواند علاوه بر طرح دعوای فسخ نکاح، از طریق مراجع قضایی کیفری نیز اقدام به شکایت نماید.

سوالات متداول

آیا افسردگی شدید یا اختلال دوقطبی هم موجب فسخ نکاح می شود؟

خیر، افسردگی شدید یا اختلال دوقطبی به تنهایی و بدون رسیدن به حد «جنون» که در آن قوه تعقل و تشخیص فرد به کلی زایل شده باشد، موجب حق فسخ نکاح نمی شوند. برای فسخ نکاح، بیماری باید به درجه جنون رسیده و طبق نظر پزشکی قانونی، استقرار آن محرز شود. در مواردی که این بیماری ها منجر به عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل) برای طرف مقابل شوند، می توان از طریق طلاق به دلیل عسر و حرج اقدام کرد.

مدت زمان تقریبی رسیدگی به پرونده فسخ نکاح چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به پرونده فسخ نکاح، به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله حجم کاری دادگاه، پیچیدگی اثبات جنون، نیاز به ارجاع به پزشکی قانونی و تعداد جلسات کارشناسی. با توجه به این موارد، ممکن است پرونده از چند ماه تا یک سال یا حتی بیشتر به طول انجامد. نقش وکیل متخصص در تسریع این فرایند می تواند بسیار مؤثر باشد.

چگونه می توانم از سلامت روانی همسر آینده ام مطلع شوم؟

در حال حاضر، هیچ قانون الزامی برای ارائه گواهی سلامت روانی قبل از ازدواج وجود ندارد. با این حال، طرفین می توانند قبل از عقد، توافق کنند که آزمایش ها و معاینات روان پزشکی انجام شود. مشاوره قبل از ازدواج با متخصصین روان شناس یا روان پزشک نیز می تواند به شناخت بهتر ویژگی های شخصیتی و وضعیت روانی طرف مقابل کمک کند. مشاهده دقیق رفتارها، مشورت با افراد نزدیک و کسب اطلاعات موثق نیز راه های دیگری برای افزایش آگاهی قبل از ازدواج هستند.

اگر بیماری روانی بعد از عقد بروز کند و منجر به جنون شود، آیا حق فسخ وجود دارد؟

بله، مطابق ماده 1125 قانون مدنی، جنون در مرد، حتی اگر بعد از عقد هم حادث شود، موجب حق فسخ برای زن خواهد بود. همین قاعده طبق ماده 1121 قانون مدنی برای زن نیز صادق است و جنون زن (اگر مستمر یا ادواری باشد) بعد از عقد، حق فسخ را برای مرد ایجاد می کند. نکته مهم در این موارد، اثبات استقرار جنون و رعایت فوریت در اعمال حق فسخ است.

آیا برای فسخ نکاح نیاز به رضایت همسر بیمار است؟

خیر، برای فسخ نکاح به دلیل جنون، نیازی به رضایت همسر بیمار نیست. حق فسخ یک حق یک جانبه است که به محض احراز شرایط قانونی و اثبات عیب (جنون) در دادگاه، توسط طرف سالم اعمال می شود و نیازی به توافق یا رضایت همسر ندارد. دادگاه بر اساس دلایل و مدارک موجود و نظریه پزشکی قانونی تصمیم گیری خواهد کرد.

در صورت فسخ نکاح، تکلیف سایر عیوب (جسمی) که همزمان وجود دارند چیست؟

اگر علاوه بر جنون، سایر عیوب جسمی که موجب فسخ نکاح هستند (مانند عنن در مرد یا قرن، جذام، برص، افضاء، زمین گیری و نابینایی از دو چشم در زن) نیز همزمان وجود داشته باشند، حق فسخ به دلیل هر یک از این عیوب به طور مستقل وجود دارد. انتخاب اینکه کدام عیب مستند فسخ قرار گیرد، با خواهان است. معمولاً خواهان بر عیبی که اثبات آن آسان تر یا پیامدهای حقوقی مطلوب تری دارد، تکیه می کند.

نتیجه گیری: نگاهی به آینده و اهمیت مشاوره حقوقی

فسخ نکاح به دلیل بیماری روانی، یک مسیر حقوقی پیچیده و حساس است که با سلامت روانی افراد و آینده زندگی مشترک آن ها در ارتباط مستقیم قرار دارد. درک دقیق تفاوت های فسخ و طلاق، شرایط قانونی جنون، روش های اثبات آن و پیامدهای مالی و غیرمالی آن، برای هر فردی که با این چالش روبرو است، ضروری است.

اهمیت مشاوره با یک وکیل متخصص خانواده در این زمینه غیرقابل انکار است. پیچیدگی های حقوقی، لزوم رعایت «فوریت» در اعمال حق فسخ، و جنبه های تخصصی اثبات جنون از طریق پزشکی قانونی، همگی ایجاب می کنند که افراد از همان ابتدا با راهنمایی یک حقوقدان باتجربه اقدام کنند. وکیل می تواند نه تنها در تمامی مراحل قضایی یاری گر باشد، بلکه با ارائه مشاوره های دقیق، فرد را در تصمیم گیری های حساس و حیاتی راهنمایی کند تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود و حقوق موکل به بهترین شکل ممکن حفظ گردد.